[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Klucz do rozwiÄ…zania tej ogólnoludzkiej zagadki daje siÄ™ na szczÄ™-Å›cie, w przekonaniu Rosjanina, znalezć nie gdzie indziej zresztÄ… niż na ziemi ra-dzieckiej i w sferze tamtejszych dokonaÅ„ i doÅ›wiadczeÅ„.Jest nim  twierdziW.Rogowin:  GÅ‚Ä™bokie uprzytomnienie sobie historycznych lekcji przeszÅ‚oÅ›ci,zgÅ‚Ä™bienie politycznego i ideowego dziedzictwa lat 30., rozwijajÄ…cych komuni-styczne idee w nieprzejednanej walce ze stalinizmem&  64Stanowisko Rogowina byÅ‚o typowym zjawiskiem przejÅ›ciowym: z jednej stro-ny stanowiÅ‚o efekt rozpadu poprzedniej wiary w okreÅ›lonÄ… formuÅ‚Ä™ marksistow-skiego  demaskowanego teraz jako wypaczone, stalinowskie  rozwiÄ…zania za-gadki dziejów, z drugiej podtrzymywaÅ‚o ono ufność w  odpowiadajÄ…cÄ… ambi-cjom myÅ›lenia pozostajÄ…cego w strukturach mitu  możliwość znalezienia roz-wiÄ…zania w sferze, oczyszczonych z wypaczeÅ„ i deformacji, prawd i doÅ›wiadczeÅ„rosyjskiego marksizmu.Pózniej  obok pojawiajÄ…cych siÄ™ prób zdystansowania63W.Rogowin, WÅ‚ast' i opozycyi, Moskwa 1993, s.3.64Tamże, s.378. 137siÄ™ od podobnego sposobu pojmowania spraw i problemów Rosji w ogóle  prze-jawom kontynuacji analogicznych postaw towarzyszyć bÄ™dzie raczej, w miarÄ™postÄ™pujÄ…cej erozji zideologizowanego, komunistycznego wyznania wiary, po-wrót do formuÅ‚ bardziej tradycyjnych: prawosÅ‚awnej, panslawistycznej, euroazja-tyckiej i przede wszystkim wielkomocarstwowej jako takiej itp.Bardziej umiarkowani marksiÅ›ci rosyjscy nie broniÄ… już wszystkich racji teo-retycznych dzieÅ‚a Marksa, a jedynie tego, co w ich przekonaniu da siÄ™ jeszcze można i powinno siÄ™  uratować.Bardzo symptomatyczna jest tu choćby pracaIriny Starodubrowskiej i WÅ‚adimira Mau Wielikije riewolucyji od Kromwiela doPutina, dedykowana Gorbaczowowi i Gajdarowi.OpierajÄ…c siÄ™ na ogólnej tezieMarksa i Engelsa o sprzecznoÅ›ci miÄ™dzy siÅ‚ami wytwórczymi i stosunkami pro-dukcji oraz na ich wypowiedziach, podkreÅ›lajÄ…cych konflikt miÄ™dzy naturÄ… wiel-kiej produkcji przemysÅ‚owej a kapitalistycznymi siÅ‚ami wytwórczymi, objaÅ›niajÄ…oni  stalinowski sukces w stworzeniu ciężkiego przemysÅ‚u czy pomocy central-nego planowania (jako  przyp.M.B.) zwiÄ…zany wÅ‚aÅ›nie z tym momentem 65.Aktualność  wywodzÄ… cytowani ostatnio autorzy  zachowaÅ‚a ta część teoriimarksistowskiej, która nie dotyczy walki klasowej proletariatu i burżuazji czywizji spoÅ‚eczeÅ„stwa komunistycznego, lecz zwiÄ…zana jest  z marksistowskimiwyobrażeniami o mechanizmach spoÅ‚ecznego postÄ™pu w szerokim znaczeniu te-go sÅ‚owa, roli rozmaitych elementów w tym procesie i typie sprzecznoÅ›ci, cha-rakteryzujÄ…cych wyczerpanie tego czy innego spoÅ‚ecznego ustroju z punktu wi-dzenia perspektyw rozwoju technologii i produkcji w ogóle 66.W przekonaniu Aleksandra Zinowjewa  dla którego marksizm pozostaje najwspanialszÄ… ideologiÄ… w historii ludzkoÅ›ci pod wzglÄ™dem treÅ›ci, pod wzglÄ™-dem poziomu intelektualnego i pod wzglÄ™dem roli, którÄ… odegraÅ‚ 67  cynicznymkÅ‚amstwem jest z kolei twierdzenie, że przyczynÄ… upadku rosyjskiego komuniz-mu byÅ‚a jego wewnÄ™trzna bezsilność. Rosyjski komunizm byÅ‚ mÅ‚odym i zdol-nym do życia tworem spoÅ‚ecznym, znajdowaÅ‚ siÄ™ na samym poczÄ…tku swego bytuhistorycznego, nie przeżyÅ‚ siÄ™, nie zniedołężniaÅ‚ wewnÄ™trznie.ZostaÅ‚ po prostuzamordowany 68  polegÅ‚ w walce z Zachodem.Mimo tak jednoznacznej deklaracji Zinowjew wskazuje  nie dostrzegajÄ…cwzajemnej kolizji miÄ™dzy formuÅ‚owanymi przez siebie objaÅ›nieniami  na zwiÄ…-zanÄ… z samÄ… istotÄ… sowieckiego komunizmu niezdolność sowieckiego komunizmudo zorganizowania w jednÄ… caÅ‚ość masy ludzi, krajów i narodów69.Pokazujerównież nieprzypadkowy charakter procesu obumierania sowieckiej ideologii:gdy spoÅ‚eczeÅ„stwo sowieckie wkroczyÅ‚o w fazÄ™ rozwiniÄ™tego socjalizmu, sam65I.Starodubrowskaj a, W.Mau, Wielikije riewolucyi ot Kromwiela do Putina, Moskwa2004, s.412.66Tamże.67A.Zinowjew, IdieoÅ‚ogija partii buduszczego, Moskwa 2003, s.58.68Tamże, s.159.69Por.: tamże, s.159. 138zdrowy rozsÄ…dek wystarczyÅ‚, by ludzie uÅ›wiadomili sobie, że żadnego rajskiegokomunizmu obiecywanego przez twórców marksizmu nie bÄ™dzie.Zrozumieliwówczas, że spoÅ‚eczny twór, z którym mieli na co dzieÅ„ do czynienie, byÅ‚ tym,czym faktycznie jest komunizm; wczeÅ›niej od komunizmu oczekiwali oni tego,co obiecywali im ideolodzy i przywódcy, rzeczywistość spoÅ‚eczna okazaÅ‚a siÄ™jednak przeciwieÅ„stwem tych nadziei.Autentycznie pociÄ…gajÄ…cy ich ideaÅ‚ prze-ksztaÅ‚ciÅ‚ siÄ™ w ideologicznÄ… pustkÄ™ i przedmiot kpiny70.NastÄ™pstwa upadkuZwiÄ…zku Sowieckiego i caÅ‚ego obozu paÅ„stw z nim zwiÄ…zanych okazaÅ‚y siÄ™ zre-sztÄ…, jak ocenia Zinowjew, fatalne:  W krajach tej części Å›wiata zaczęła siÄ™ epo-ka ewolucyjnego regresu, epoka totalnej spoÅ‚ecznej reakcji 71  zorientowanejantykomunistycznie, antysocjalistycznie, antydemokratycznie i antyliberalnie.W podobnej do pewnego stopnia perspektywie dzieÅ‚o Lenina odbiera i oceniaIlja Lewiasz, ubolewajÄ…cy, że w Rosji sowa Minerwy wylatuje dopiero o półno-cy.Wyrazem spóznionej już, niestety, mÄ…droÅ›ci okazaÅ‚ siÄ™, w przekonaniu przy-woÅ‚anego badacza, pózny leninizm, bÄ™dÄ…cy  rekwiem po klasycznym leninizmierewolucyjnym okresie »burzy i naporu«, po »czerwonogwardyjskim ataku« na hi-storiÄ™ jako na naturalny, organiczny proces.Jego podstawowe koncepty  postÄ™-powy charakter kapitalizmu paÅ„stwowego i wolnego handlu, spółdzielczoÅ›cii NEP-u, demokratyzacja kierownictwa partyjnego i wyrzeczenie siÄ™ perma-nentnej rewolucji ogólnoÅ›wiatowej  byÅ‚y sÅ‚uszne, ale spóznione.[.] Lenin niezdecydowaÅ‚ siÄ™ targnąć na mesjanistycznÄ… ideÄ™ »dyktatury proletariatu«, wszech-wÅ‚adzy partii-paÅ„stwa 72.ObjaÅ›niajÄ…c, dlaczego tak siÄ™ staÅ‚o, nie zdejmuje onjednak odpowiedzialnoÅ›ci z dzieÅ‚a Lenina:  Leninizm byÅ‚ już brzemienny stali-nowskim monstrum 73.Sam stalinizm i jego panowanie w Rosji Lewiasz wywo-dzi z gÅ‚Ä™bi paÅ„stwowo-narodowej i kulturowo-spoÅ‚ecznej historii tego kraju:W gÅ‚Ä™binowej, archetypowej wiÄ™zi stalinizm jest prawowitym spadkobiercÄ… rosyjskiejtradycji etatystycznej, delegowania nieÅ›wiadomej woli politycznej Lewiatanowi, widzialne-mu charyzmatycznemu wodzowi,  miÅ‚oÅ›ci i nienawiÅ›ci do niego, niedojrzaÅ‚oÅ›ci spoÅ‚eczeÅ„-stwa obywatelskiego i ewolucyjnej metodologii usuwania napiÄ™cia spoÅ‚ecznego, staÅ‚ego po-ruszania siÄ™ historycznego wahadÅ‚a miÄ™dzy biegunami  straszliwego buntu rosyjskiegoi jego poskramiacza  superetatyzmu74.Od uwikÅ‚aÅ„ w leninowskÄ… ideologiÄ™ caÅ‚kowicie wolne wydaje siÄ™ być obja-Å›nienie zródeÅ‚ upadku ZwiÄ…zku Sowieckiego przedstawione przez Aleksandra Li-patowa, siÄ™gajÄ…ce bardzo gÅ‚Ä™boko jego uwarunkowaÅ„ i przyczyn.Zwraca onuwagÄ™ na zakorzenienie systemu bolszewicko-sowieckiego w tamtejszej, wielo-wiekowej tradycji politycznego myÅ›lenia i mentalnoÅ›ci, w której wartoÅ›ciÄ… na-70Por.: tamże, s.230 232.71Tamże, s.5.72I [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • centka.pev.pl
  •