[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Saddam Husajn umiejętnie skonsolidował wła-dzę państwową w latach 1970-ych, a także rozwinął infrastrukturę i system socjalny,bazując na zyskach z eksportu ropy naftowej, której cena znacznie wzrosła po kryzysiez 1973 roku.W parze z rozwojem społeczno-ekonomicznym szła rozbudowa i moder-nizacja armii.Skuteczność w zdobywaniu i konsolidacji władzy na arenie krajowej do-prowadziła Saddama do przekonania o własnej nadzwyczajności, stąd zbrojny atak naIran w 1980 roku, a następnie na Kuwejt w 1990 roku.Dopiero wtedy Irak przeistoczyłsię ze świeckiego, modernistycznego państwa w krzewiciela islamskiej jedności w celuprzeciwdziałania budowy przez Stany Zjednoczone Ameryki szerokiej koalicji.Podkre-ślając nieskuteczność tej strategii główne potęgi arabskie uczestniczyły w odbiciu Ku-wejtu trzeba zauważyć, iż mocarstwowość Iraku skończyła się wraz z przegraną wojnąw 1991 roku.Ustanowienie stref zakazu lotów i częściowo udane kurdyjskie powstanieograniczyły władzę rządu centralnego na dużej części terytorium.Z punktu widzenia re-ligijności Iraku jako państwa zainteresowanie wzbudza utrata statusu mocarstwowegotuż po rezygnacji z eksponowania świeckiego charakteru władz.Irak islamistyczny niebył mocarstwem71.Sytuacja po inwazji z 2003 roku i pózniejszej wojnie domowej wska-zuje na trwałe osłabienie jego państwowości.Nie oznacza to oczywiście, iż konflikty we-wnątrzirackie pozostają nieistotne z punktu widzenia geopolityki; niemniej, utrata sta-tusu mocarstwowego przez Irak musi być brana pod uwagę w argumentacji o wzrościeznaczenia mocarstw islamskich.69 Podporządkowanie silniejszym w konkretnej sytuacji nie musi oznaczać utraty statusumocarstwa, o czym świadczy przykład powstrzymania Wielkiej Brytanii, Francji i Izraela przezUSA i ZSRR w wojnie o Suez w 1956 roku.70 M.Missala, Perspektywy samostanowienia Papui Zachodniej, Stosunki Międzynarodowe International Relations 2002, nr 3-4.71 A dokładniej: pozostawał nim zaledwie przez kilka miesięcy.189 Tomasz KlinWobec powyższych wywodów należy stwierdzić, że religia pozostaje nadaldrugo- albo nawet trzeciorzędnym aspektem badań geopolitycznych, o czym świadcząprzede wszystkim następujące argumenty:a) Główne mocarstwa (Stany Zjednoczone Ameryki, Chiny, Rosja, mocarstwa eu-ropejskie, Indie, Brazylia) przejawiają niewiele motywacji i aktywności w dziedzinie re-ligijnej.Chiny są wciąż rządzone przez orientację ideologiczną, która zaakceptowała ka-pitalizm, lecz nie wyzbyła się antyreligijności, o czym świadczą konflikty z Tybetańczy-kami, Ujgurami i delegalizacja sekty Falung Gong.Mocarstwa europejskie oraz Brazyliasą niemal całkowicie zsekularyzowane.W Stanach Zjednoczonych Ameryki i Indiach ist-nieją wpływowe stronnictwa polityczne, które nadają działaniom państwowym charak-ter w dużym stopniu konfesyjny są to odpowiednio neokonserwatyści72 oraz IndyjskaPartia Ludowa (BJP)73.Ich rola zwiększa się jednak wyłącznie dzięki wygranym wybo-rom; w praktyce demokratycznej oznacza to pozostawanie u władzy jedynie przez kilkalat.Nie należy także przeceniać wpływu neoeurazjatystów na władze Rosji AleksanderDugin zdecydowanie skrytykował całą rosyjską klasę polityczną włącznie z WładimiremPutinem74.b) Religie w niektórych regionach nie wytworzyły właściwie żadnych geopoli-tycznych graczy.Dotyczy to Ameryki Północnej i Południowej, Europy Zachodniej, AfrykiPołudniowej, Oceanii.Wprawdzie religia jest ważna w życiu publicznym w wielu kra-jach położonych w wyżej wymienionych regionach kościoły i inne organizacje religijnemogą wywierać duży wpływ na sytuację polityczną.Nie zmienia to ich wykluczenia z ka-tegorii podmiotów geopolitycznych.Pomimo atrybutu terytorialności, nie działają jakokolektywne ośrodki potęgi, ponieważ nie dysponują ani nawet nie aspirują do posiada-nia atrybutów suwerenności.W wymienionych regionach nie istnieje żadna organizacjareligijna, której można byłoby przypisać status podmiotu geopolitycznego.c) Główne osie podziałów geopolitycznych w niewielkim stopniu odzwierciedlająpodziały religijne.Oczywiście trudno jednoznacznie wskazać na kryterium globalnegopodziału.W dyskursie naukowym i politycznym pojawiają się: bogata Północ vs ubogiePołudnie; Zachód vs reszta; Stany Zjednoczone Ameryki i ich sojusznicy vs Chiny i Rosjaze swoimi sprzymierzeńcami.Jeśli spróbuje się wyodrębnić regiony geopolityczne we-dług kryteriów sąsiedztwa i gęstości interakcji (w tym konfliktów) tak jak to uczynił72 Wypowiedzi prezydenta USA George a W.Busha o nowej krucjacie wpisywały się w quasi-religijną ideologiczność zachodniego liberalizmu, w którym łatwo dostrzec niektóre elementytradycyjnych religii monoteistycznych, w tym moralizatorstwo, teleologię i sekciarstwo.D.A.Hughes, Liberal Warfare: A Crusade Twice Removed, International Studies Review 2013, nr 3, s.354-357.Przykładem wypowiedz Busha: Kto nie jest z nami, ten jest przeciwko nam przypisywanatakże Leninowi.Z.Brzeziński, Wybór: dominacja czy przywództwo, Kraków 2004, s.46.73 Której funkcjonariusze brali udział w nakręceniu spirali przemocy religijnej w stanie Gudżaratw 2002 roku, skutkiem czego zginęło przypuszczalnie ponad 2 tysiące osób, por.C.Jaffrelot,Communal Riots in Gujarat: The State at Risk?, Heidelberg Papers in South Asian and ComparativePolitcs , Working Paper No.17, July 2003, s.16.74 A.Dugin, Horyzonty błotnej rewolucji , Studia Geopolitica 2010/2011, nr 1.190 Rola religii w badaniach geopolitycznychchociażby Saul Cohen75 ich odniesienie do religii stanie się nieco bardziej widoczne,ale przecież wynika to z terytorialnego charakteru religii, które w procesach historycz-nej ekspansji zdominowały poszczególne obszary.Jeśli prześledzić inne podziały, jak np.głosowania w ONZ, kryterium religijne może być istotne w zależności od przedmiotupodejmowanej decyzji.d) Wysoka skuteczność ekonomii, a zwłaszcza finansów jako instrumentu naci-sków i wpływów.Wielu autorów twierdzi, że geoekonomia staje się istotnym, jeśli niekluczowym paradygmatem stosunków międzynarodowych76.Potwierdzeniem mogąbyć przypadki skutecznej presji ekonomicznej, którą wywarła Rosja na Ukrainę, Unia Eu-ropejska na Serbię, Zachód na Iran itp.Tezę o zastąpieniu geopolityki przez geoekonomięuważam jednak za zbyt daleko idącą; w argumentacji przeciwko niej podnoszone są m.in.ostatnie konflikty wokół spornych archipelagów Azji Wschodniej77.Ważnym celem i isto-tą działań politycznych, niezależnie od skali, jest bowiem władza sama w sobie i prestiż,który przynosi [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl centka.pev.pl
.Saddam Husajn umiejętnie skonsolidował wła-dzę państwową w latach 1970-ych, a także rozwinął infrastrukturę i system socjalny,bazując na zyskach z eksportu ropy naftowej, której cena znacznie wzrosła po kryzysiez 1973 roku.W parze z rozwojem społeczno-ekonomicznym szła rozbudowa i moder-nizacja armii.Skuteczność w zdobywaniu i konsolidacji władzy na arenie krajowej do-prowadziła Saddama do przekonania o własnej nadzwyczajności, stąd zbrojny atak naIran w 1980 roku, a następnie na Kuwejt w 1990 roku.Dopiero wtedy Irak przeistoczyłsię ze świeckiego, modernistycznego państwa w krzewiciela islamskiej jedności w celuprzeciwdziałania budowy przez Stany Zjednoczone Ameryki szerokiej koalicji.Podkre-ślając nieskuteczność tej strategii główne potęgi arabskie uczestniczyły w odbiciu Ku-wejtu trzeba zauważyć, iż mocarstwowość Iraku skończyła się wraz z przegraną wojnąw 1991 roku.Ustanowienie stref zakazu lotów i częściowo udane kurdyjskie powstanieograniczyły władzę rządu centralnego na dużej części terytorium.Z punktu widzenia re-ligijności Iraku jako państwa zainteresowanie wzbudza utrata statusu mocarstwowegotuż po rezygnacji z eksponowania świeckiego charakteru władz.Irak islamistyczny niebył mocarstwem71.Sytuacja po inwazji z 2003 roku i pózniejszej wojnie domowej wska-zuje na trwałe osłabienie jego państwowości.Nie oznacza to oczywiście, iż konflikty we-wnątrzirackie pozostają nieistotne z punktu widzenia geopolityki; niemniej, utrata sta-tusu mocarstwowego przez Irak musi być brana pod uwagę w argumentacji o wzrościeznaczenia mocarstw islamskich.69 Podporządkowanie silniejszym w konkretnej sytuacji nie musi oznaczać utraty statusumocarstwa, o czym świadczy przykład powstrzymania Wielkiej Brytanii, Francji i Izraela przezUSA i ZSRR w wojnie o Suez w 1956 roku.70 M.Missala, Perspektywy samostanowienia Papui Zachodniej, Stosunki Międzynarodowe International Relations 2002, nr 3-4.71 A dokładniej: pozostawał nim zaledwie przez kilka miesięcy.189 Tomasz KlinWobec powyższych wywodów należy stwierdzić, że religia pozostaje nadaldrugo- albo nawet trzeciorzędnym aspektem badań geopolitycznych, o czym świadcząprzede wszystkim następujące argumenty:a) Główne mocarstwa (Stany Zjednoczone Ameryki, Chiny, Rosja, mocarstwa eu-ropejskie, Indie, Brazylia) przejawiają niewiele motywacji i aktywności w dziedzinie re-ligijnej.Chiny są wciąż rządzone przez orientację ideologiczną, która zaakceptowała ka-pitalizm, lecz nie wyzbyła się antyreligijności, o czym świadczą konflikty z Tybetańczy-kami, Ujgurami i delegalizacja sekty Falung Gong.Mocarstwa europejskie oraz Brazyliasą niemal całkowicie zsekularyzowane.W Stanach Zjednoczonych Ameryki i Indiach ist-nieją wpływowe stronnictwa polityczne, które nadają działaniom państwowym charak-ter w dużym stopniu konfesyjny są to odpowiednio neokonserwatyści72 oraz IndyjskaPartia Ludowa (BJP)73.Ich rola zwiększa się jednak wyłącznie dzięki wygranym wybo-rom; w praktyce demokratycznej oznacza to pozostawanie u władzy jedynie przez kilkalat.Nie należy także przeceniać wpływu neoeurazjatystów na władze Rosji AleksanderDugin zdecydowanie skrytykował całą rosyjską klasę polityczną włącznie z WładimiremPutinem74.b) Religie w niektórych regionach nie wytworzyły właściwie żadnych geopoli-tycznych graczy.Dotyczy to Ameryki Północnej i Południowej, Europy Zachodniej, AfrykiPołudniowej, Oceanii.Wprawdzie religia jest ważna w życiu publicznym w wielu kra-jach położonych w wyżej wymienionych regionach kościoły i inne organizacje religijnemogą wywierać duży wpływ na sytuację polityczną.Nie zmienia to ich wykluczenia z ka-tegorii podmiotów geopolitycznych.Pomimo atrybutu terytorialności, nie działają jakokolektywne ośrodki potęgi, ponieważ nie dysponują ani nawet nie aspirują do posiada-nia atrybutów suwerenności.W wymienionych regionach nie istnieje żadna organizacjareligijna, której można byłoby przypisać status podmiotu geopolitycznego.c) Główne osie podziałów geopolitycznych w niewielkim stopniu odzwierciedlająpodziały religijne.Oczywiście trudno jednoznacznie wskazać na kryterium globalnegopodziału.W dyskursie naukowym i politycznym pojawiają się: bogata Północ vs ubogiePołudnie; Zachód vs reszta; Stany Zjednoczone Ameryki i ich sojusznicy vs Chiny i Rosjaze swoimi sprzymierzeńcami.Jeśli spróbuje się wyodrębnić regiony geopolityczne we-dług kryteriów sąsiedztwa i gęstości interakcji (w tym konfliktów) tak jak to uczynił72 Wypowiedzi prezydenta USA George a W.Busha o nowej krucjacie wpisywały się w quasi-religijną ideologiczność zachodniego liberalizmu, w którym łatwo dostrzec niektóre elementytradycyjnych religii monoteistycznych, w tym moralizatorstwo, teleologię i sekciarstwo.D.A.Hughes, Liberal Warfare: A Crusade Twice Removed, International Studies Review 2013, nr 3, s.354-357.Przykładem wypowiedz Busha: Kto nie jest z nami, ten jest przeciwko nam przypisywanatakże Leninowi.Z.Brzeziński, Wybór: dominacja czy przywództwo, Kraków 2004, s.46.73 Której funkcjonariusze brali udział w nakręceniu spirali przemocy religijnej w stanie Gudżaratw 2002 roku, skutkiem czego zginęło przypuszczalnie ponad 2 tysiące osób, por.C.Jaffrelot,Communal Riots in Gujarat: The State at Risk?, Heidelberg Papers in South Asian and ComparativePolitcs , Working Paper No.17, July 2003, s.16.74 A.Dugin, Horyzonty błotnej rewolucji , Studia Geopolitica 2010/2011, nr 1.190 Rola religii w badaniach geopolitycznychchociażby Saul Cohen75 ich odniesienie do religii stanie się nieco bardziej widoczne,ale przecież wynika to z terytorialnego charakteru religii, które w procesach historycz-nej ekspansji zdominowały poszczególne obszary.Jeśli prześledzić inne podziały, jak np.głosowania w ONZ, kryterium religijne może być istotne w zależności od przedmiotupodejmowanej decyzji.d) Wysoka skuteczność ekonomii, a zwłaszcza finansów jako instrumentu naci-sków i wpływów.Wielu autorów twierdzi, że geoekonomia staje się istotnym, jeśli niekluczowym paradygmatem stosunków międzynarodowych76.Potwierdzeniem mogąbyć przypadki skutecznej presji ekonomicznej, którą wywarła Rosja na Ukrainę, Unia Eu-ropejska na Serbię, Zachód na Iran itp.Tezę o zastąpieniu geopolityki przez geoekonomięuważam jednak za zbyt daleko idącą; w argumentacji przeciwko niej podnoszone są m.in.ostatnie konflikty wokół spornych archipelagów Azji Wschodniej77.Ważnym celem i isto-tą działań politycznych, niezależnie od skali, jest bowiem władza sama w sobie i prestiż,który przynosi [ Pobierz całość w formacie PDF ]