[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.§ 58.Emfiteuza i superficies (str.141-143).Emfiteuza i superficies były ograniczonymi prawami rzeczowymi na nieruchomościach, ograniczającw maksymalnym stopniu prawo własności na gruncie.Emfiteuza polegała na dziedzicznym i zbywalnym uprawnieniu emfiteuty do eksploatacji cudzego gruntu, z obowiązkiem płacenia rocznego czynszu.Tereny leżące odłogiem oddawano w wieczystą dzierżawę albo na kilkadziesiąt lat (ager vectigalis), z obowiązkiem płacenia daniny (vectigal).Grunty należące do fiskusa (fundi rei privatae) oddawane były w ius perpetuum (charakter wieczysty), a własność cesarza (fundi patrimoniales) w emfiteuzę (charakter temporalny).W V w.obie te formy zlewają się w jedną ius emphyteuticum (dzierżawa wieczysta nie jest sprzedażą ani najmem).Dzierżawca użytkował grunt, nabywał pożytki na własność (w momencie separatio), mógł grunt ulepszać (melioratio)i zmieniać, ustanowić na gruncie służebność, obciążyć zastawem, lub oddać w poddzierżawę (subemphyteusis).Do ochrony swych praw korzystał z possessio ad interdicta i mógł je przekazać w drodze inter vivos albo mortis causa.Właściciel pobierał czynsz (vectigal, canon), mógł odwołać dzierżawę jeśli przez 3 lata nie płacono mu albo grunt pogarszano (deterioracja) i przysługiwało mu prawo pierwokupu (ius protimeseos), a jak z niego nie skorzystał 2% od ceny kupna (laudemium).Superficies to prawo powierzchni, dziedziczne, zbywalne, polegające na możliwości pełnego korzystania z budynku wzniesionego na cudzym gruncie.Stawał się on własnością właściciela gruntu a osoba, która wzniosła budynek mogła z niego korzystać (mogła też za użytkowanie uiszczać opłatę - solarium), były chronione interdyktem de superficiebus.W okresie justyniańskim superficies uznano za odrębne prawo rzeczowe, użytkownikowi przyznano actiones in rem ale właścicielowi nie przysługiwało prawo pierwokupu (solarium nie należało do istotnych elementów).C.ZOBOWIĄZANIA.a.Część ogólna§ 59.Pojęcie zobowiązania (str.143-145).Zobowiązanie (obligatio) to stosunek prawny między dwiema stronami, z których jedna strona (wierzyciel- creditor) ma prawo domagania się pewnego świadczenia (wierzytelność - creditum) od strony drugiej (dłużnika - debitor), mającej obowiązek to świadczenie spełnić (dług - debitum).Zobowiązanie to prawo podmiotowe względne, będące węzłem prawnym traktującym je jako res incorporales (rzecz niematerialną).Między zobowiązaniem a prawem rzeczowym istnieją podobieństwa (przedmiotem zobowiązania może być rzecz)i różnice: wierzyciel może domagać się wydania tej rzeczy jedynie od dłużnika (w prawie rzeczowym od kogokolwiek), zobowiązania należą do praw podmiotowych względnych (a nie bezwzględnych), dłużnik z mocy zobowiązania obligacyjnego dokonuje działania pozytywnego (w prawie rzeczowym negatywnego).Według Paulusa „zobowiązanie polega na tym, aby kogoś innego zmusić do dania nam czegoś, albo do świadczenia”.Podmioty zobowiązania to wierzyciel (mógł nim być każdy obywatel rzymski mający czynną zdolność majątkową, w późniejszym czasie także cudzoziemiec, nie mógł nim być niewolnik bo cokolwiek nabywał, nabywał dla swojego pana, a można domagać się wydania rzeczy jedynie od dłużnika) i dłużnik (mógł nim być każdy, również niewolnik, gdyż miał bierną zdolność majątkową a jego dług był niezaskarżalny i z mocy zobowiązania obligacyjnego dokonywał raczej czynności pozytywnych).Zobowiązanie opiera się na zasadzie równości stron, gdyż nie daje żadnej władzy wierzycielowi nad dłużnikiem.Zobowiązania były wytworem rozwijających się stosunków społeczno-ekonomicznych i regulowały je, a dzięki zobowiązaniom rozwijała się wszechstronnie produkcja w wyniku terminowych dostaw materiałów.Zobowiązania regulowały zbywaniei nabywanie gotowych produktów, ułatwiały organizację pracy i wielorakich usług, oraz zapewniały udzielanie wszelkiego rodzaju kredytów, chroniły własność i posiadanie przed naruszeniem lub zniszczeniem.§ 60.Źródła zobowiązań (str.145-149).Historyczny rozwój zobowiązań rozpoczął okres zemsty prywatnej, kiedy państwo nie miało wpływu nazachodzące stosunki między ludźmi.Obywatele poprzez wymianę doprowadzali do stosunków społecznych (później prawnych), a wskutek doznanej krzywdy pokrzywdzony (bądź jego rodzina) stosował odwet (nie określany jako zobowiązanie).W okresie kompozycji dobrowolnej poszkodowany w zamian za rezygnacjęz prawa odwetu (w drodze dobrowolnej ugody - ni cum eo pacit), otrzymywał od sprawcy przyrzeczenie spełnienia na jego rzecz świadczenia.Sankcją w wypadku niedotrzymania obietnicy była realizacja prawa zemsty ze strony pokrzywdzonego (ta umowa przybierała formę zobowiązania).W fazie układu legalnego ingerencja państwa ograniczała zemstę prywatną na rzecz rekompensaty uiszczanej przez sprawcę dla poszkodowanego (zobowiązanie zawiązywało się tu też z mocy umowy).W fazie ścigania przestępstwa przez państwo nastąpiła silna ingerencja państwa i zastąpiono dobrowolną ugodę stron odszkodowaniem za poszczególne przestępstwa (zobowiązanie zawiązywało się z mocy prawa w momencie popełnienia przestępstwa).W zobowiązaniu zlewają się dwa elementy: dług i odpowiedzialność.Węzeł obligacyjny na podstawie ius civile określa się jako obligatione teneri, a odpowiedzialność dłużnika jako actione teneri, która to różnica zatarła się później.Podział zobowiązań ze względu na źródła ich powstania: kontrakt (ex contractu - z umów zaskarżalnych według prawa prywatnego), delikt (ex delicto - z przestępstw prawa prywatnego), jak gdyby z kontraktów (quasi ex contractu - powstałe ze zdarzeń podobnych do kontraktów) i jak gdyby z deliktów (quasi ex delicto - powstałe w wyniku zdarzeń podobnych do deliktów).Kontrakt to umowa, która ze względu na podstawę (causa civilis) był zaskarżalny (zależał od sposobu zawarcia kontraktu) [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl centka.pev.pl
.§ 58.Emfiteuza i superficies (str.141-143).Emfiteuza i superficies były ograniczonymi prawami rzeczowymi na nieruchomościach, ograniczającw maksymalnym stopniu prawo własności na gruncie.Emfiteuza polegała na dziedzicznym i zbywalnym uprawnieniu emfiteuty do eksploatacji cudzego gruntu, z obowiązkiem płacenia rocznego czynszu.Tereny leżące odłogiem oddawano w wieczystą dzierżawę albo na kilkadziesiąt lat (ager vectigalis), z obowiązkiem płacenia daniny (vectigal).Grunty należące do fiskusa (fundi rei privatae) oddawane były w ius perpetuum (charakter wieczysty), a własność cesarza (fundi patrimoniales) w emfiteuzę (charakter temporalny).W V w.obie te formy zlewają się w jedną ius emphyteuticum (dzierżawa wieczysta nie jest sprzedażą ani najmem).Dzierżawca użytkował grunt, nabywał pożytki na własność (w momencie separatio), mógł grunt ulepszać (melioratio)i zmieniać, ustanowić na gruncie służebność, obciążyć zastawem, lub oddać w poddzierżawę (subemphyteusis).Do ochrony swych praw korzystał z possessio ad interdicta i mógł je przekazać w drodze inter vivos albo mortis causa.Właściciel pobierał czynsz (vectigal, canon), mógł odwołać dzierżawę jeśli przez 3 lata nie płacono mu albo grunt pogarszano (deterioracja) i przysługiwało mu prawo pierwokupu (ius protimeseos), a jak z niego nie skorzystał 2% od ceny kupna (laudemium).Superficies to prawo powierzchni, dziedziczne, zbywalne, polegające na możliwości pełnego korzystania z budynku wzniesionego na cudzym gruncie.Stawał się on własnością właściciela gruntu a osoba, która wzniosła budynek mogła z niego korzystać (mogła też za użytkowanie uiszczać opłatę - solarium), były chronione interdyktem de superficiebus.W okresie justyniańskim superficies uznano za odrębne prawo rzeczowe, użytkownikowi przyznano actiones in rem ale właścicielowi nie przysługiwało prawo pierwokupu (solarium nie należało do istotnych elementów).C.ZOBOWIĄZANIA.a.Część ogólna§ 59.Pojęcie zobowiązania (str.143-145).Zobowiązanie (obligatio) to stosunek prawny między dwiema stronami, z których jedna strona (wierzyciel- creditor) ma prawo domagania się pewnego świadczenia (wierzytelność - creditum) od strony drugiej (dłużnika - debitor), mającej obowiązek to świadczenie spełnić (dług - debitum).Zobowiązanie to prawo podmiotowe względne, będące węzłem prawnym traktującym je jako res incorporales (rzecz niematerialną).Między zobowiązaniem a prawem rzeczowym istnieją podobieństwa (przedmiotem zobowiązania może być rzecz)i różnice: wierzyciel może domagać się wydania tej rzeczy jedynie od dłużnika (w prawie rzeczowym od kogokolwiek), zobowiązania należą do praw podmiotowych względnych (a nie bezwzględnych), dłużnik z mocy zobowiązania obligacyjnego dokonuje działania pozytywnego (w prawie rzeczowym negatywnego).Według Paulusa „zobowiązanie polega na tym, aby kogoś innego zmusić do dania nam czegoś, albo do świadczenia”.Podmioty zobowiązania to wierzyciel (mógł nim być każdy obywatel rzymski mający czynną zdolność majątkową, w późniejszym czasie także cudzoziemiec, nie mógł nim być niewolnik bo cokolwiek nabywał, nabywał dla swojego pana, a można domagać się wydania rzeczy jedynie od dłużnika) i dłużnik (mógł nim być każdy, również niewolnik, gdyż miał bierną zdolność majątkową a jego dług był niezaskarżalny i z mocy zobowiązania obligacyjnego dokonywał raczej czynności pozytywnych).Zobowiązanie opiera się na zasadzie równości stron, gdyż nie daje żadnej władzy wierzycielowi nad dłużnikiem.Zobowiązania były wytworem rozwijających się stosunków społeczno-ekonomicznych i regulowały je, a dzięki zobowiązaniom rozwijała się wszechstronnie produkcja w wyniku terminowych dostaw materiałów.Zobowiązania regulowały zbywaniei nabywanie gotowych produktów, ułatwiały organizację pracy i wielorakich usług, oraz zapewniały udzielanie wszelkiego rodzaju kredytów, chroniły własność i posiadanie przed naruszeniem lub zniszczeniem.§ 60.Źródła zobowiązań (str.145-149).Historyczny rozwój zobowiązań rozpoczął okres zemsty prywatnej, kiedy państwo nie miało wpływu nazachodzące stosunki między ludźmi.Obywatele poprzez wymianę doprowadzali do stosunków społecznych (później prawnych), a wskutek doznanej krzywdy pokrzywdzony (bądź jego rodzina) stosował odwet (nie określany jako zobowiązanie).W okresie kompozycji dobrowolnej poszkodowany w zamian za rezygnacjęz prawa odwetu (w drodze dobrowolnej ugody - ni cum eo pacit), otrzymywał od sprawcy przyrzeczenie spełnienia na jego rzecz świadczenia.Sankcją w wypadku niedotrzymania obietnicy była realizacja prawa zemsty ze strony pokrzywdzonego (ta umowa przybierała formę zobowiązania).W fazie układu legalnego ingerencja państwa ograniczała zemstę prywatną na rzecz rekompensaty uiszczanej przez sprawcę dla poszkodowanego (zobowiązanie zawiązywało się tu też z mocy umowy).W fazie ścigania przestępstwa przez państwo nastąpiła silna ingerencja państwa i zastąpiono dobrowolną ugodę stron odszkodowaniem za poszczególne przestępstwa (zobowiązanie zawiązywało się z mocy prawa w momencie popełnienia przestępstwa).W zobowiązaniu zlewają się dwa elementy: dług i odpowiedzialność.Węzeł obligacyjny na podstawie ius civile określa się jako obligatione teneri, a odpowiedzialność dłużnika jako actione teneri, która to różnica zatarła się później.Podział zobowiązań ze względu na źródła ich powstania: kontrakt (ex contractu - z umów zaskarżalnych według prawa prywatnego), delikt (ex delicto - z przestępstw prawa prywatnego), jak gdyby z kontraktów (quasi ex contractu - powstałe ze zdarzeń podobnych do kontraktów) i jak gdyby z deliktów (quasi ex delicto - powstałe w wyniku zdarzeń podobnych do deliktów).Kontrakt to umowa, która ze względu na podstawę (causa civilis) był zaskarżalny (zależał od sposobu zawarcia kontraktu) [ Pobierz całość w formacie PDF ]