[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.dniu i 45 godz.tygodniu pracy oraz o ubezpieczeniach robotników na wypadek choroby.Ustawodawstwo to należało z punktu widzenia robotników do najkorzystniejszych w Europie, jednak Moraczewski odcinał się od rewolucyjnych metod rządzenia.Nie zamierzał „zapędzać do państwa socjalistycznego przy pomocy karabinów maszynowych”.22 XI 1918 dekret Moraczewskiego powołał Piłsudskiego na stanowisko Tymczasowego Naczelnika Państwa.Podział władz wyglądał w ten sposób, że rząd z premierem miał (do czasu powołania Sejmu Ustawodawczego) władzę wykonawczą i ustawodawczą, a do Naczelnika należało sprawowanie władzy wojskowej oraz powoływanie premiera i rządu - przed nim odpowiedzialnych.28 XI 1918 przyjęto 5-cio przymiotnikową ordynację wyborczą (bezpośrednie, powszechne, proporcjonalne, równe, tajne) i zapowiedziano ich przeprowadzenie 26 I 1919.Początkowo rząd Moraczewskiego kontrolował tylko Królestwo Polskie bez Suwalszczyzny.Pod koniec roku, gdy rządowi podporządkowała się Polska Komisja Likwidacyjna, jego władza objęła też Galicję i Śląsk Cieszyński.Tymczasem w kraju wrzało.Endecja, uznając autorytet Piłsudskiego, nie aprobowała rządów lewicy, a dysponując potężnym środkiem nacisku w postaci szantażu gospodarczego paraliżowała poczynania rządu.Rewolucyjna lewica żądała zwiększenia roli Rad w rządzeniu krajem i przeciwna była zwoływaniu Sejmu Ustawodawczego.16 XII 1918 SDKPiL oraz PPS-Lewica połączyły się w KPRP, której I Zjazd odrzucił program niepodległości Polski i zapowiadał walkę z kontrrewolucyjną armią polską.Politykę zagraniczną nadal monopolizował paryski KNP.Dopiero przyjazd Paderewskiego do Polski i wybuch Powstania Wielkopolskiego wzmocniły pozycję sił umiarkowanych i prawicę, która z 4/5 I 1919 dokonała nieudanego zamachu stanu (Marian Januszajtis, Eustachy Sapieha, Jerzy Zdziechowski).Opadająca fala nastrojów rewolucyjnych umożliwiła Naczelnikowi porozumienie z endecją (prawicą), co było warunkiem stworzenia rządu opartego na szerokiej koalicji.Piłsudski skłonił Moraczewskiego do ustąpienia i powierzył stanowisko premiera I.Paderewskiemu, który objął urząd 16 I 1919.KNP stał się ambasadą polską w Paryżu i reprezentował Polskę w Wersalu.Rząd Paderewskiego uzyskał uznanie państw zachodnich.26 I 1919 odbyły się wybory do Sejmu Ustawodawczego (tylko w wyzwolonej części Polski).Sejm Ustawodawczy liczył 394 posłów z czego36 % reprezentowało Narodową Demokrację, 15 % PSL-„Wyzwolenie”, 12 % PSL-„Piast”, 9 % socjalistów.Sporo mandatów miały też drobne ugrupowania centrum.Układ sił w parlamencie był dość równomierny - prawica, centrum i lewica posiadały po ok.1/3 mandatów.Względna porażka lewicy była dowodem tego, że fala rewolucji opadła.20 II 1919 uchwalono Małą Konstytucję.Władza ustawodawcza miała należeć do Sejmu, wykonawcza do Naczelnika i rządu odpowiedzialnych przed sejmem.Polska po 100 dniach istnienia miała konstytucję (wprawdzie tylko małą), sejm, rząd, służby dyplomatyczne, armię i inne najistotniejsze struktury państwowe.Kiedy stabilizowała się sytuacja na wschodzie i zachodzie państwa, rząd pod przewodnictwem W.Witosa przystąpił do prac nad konstytucją, która została uchwalona już 17 III 1921.Konstytucja marcowa 1921 rokuKonstytucja marcowa uchwalona przez Sejm Ustawodawczy 17 III 1921, składała się z 7 rozdziałów oraz 126 artykułów i była wzorowana na konstytucji III Republiki Francuskiej z 1785 („republika kolesiów”).Przed jej uchwaleniem główne spory toczyły się wokół: zakresu władzy prezydenta, kształtu parlamentu (1 czy 2 izbowy), zakresu odpowiedzialności rządu przed sejmem i możliwości zmiany rządu.Decydujący wpływ na treść zapisów konstytucji mieli posłowie prawicy, którzy obawiając się prezydentury Piłsudskiego osłabili pozycję władzy wykonawczej wobec legislatywy.Konstytucja opierając się na zasadach: suwerenności narodu, republikańskiej formy państwa i podziału władz, dzieliła ją między parlament, rząd i prezydenta oraz niezawisłe sądy.Władzę ustawodawczą miał sprawować dwuizbowy parlament, złożony z sejmu i senatu, wybieranych na 5 lat według pięcioprzymiotnikowej ordynacji (wybory: bezpośrednie, powszechne, proporcjonalne, równe, tajne), przez obywateli, którzy ukończyli 21 (sejm) i 30 lat (senat).Prawo wybieralności mieli obywatele powyżej 25 (sejm) i 40 lat (senat).Prawo inicjatywy ustawodawczej posiadał też rząd.Sejmowi podlegała NIK.Władzę wykonawczą sprawował prezydent i rząd.Wyboru prezydenta, który był głową państwa dokonywać miało (raz na 7 lat) Zgromadzenie Narodowe, złożone z członków sejmu i senatu.Prezydent reprezentował kraj na zewnątrz, powoływał rząd (który musiał mieć poparcie sejmu), udzielał mu dymisji, obsadzał urzędy cywilne, wojskowe i stanowiska sędziowskie, sprawował zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi.W zakresie władzy ustawodawczej zwoływał, zamykał i odraczał sesje parlamentu, który miał prawo rozwiązać, ale tylko przy poparciu 3/5 senatorów.Rola prezydenta była zatem ograniczona.Rząd - odpowiedzialny przed sejmem (pracował pod ciągłą presją votum nieufności) - nie podlegał zasadzie solidarności (votum nieufności wobec jednego ministra nie oznaczało konieczności dymisji całego gabinetu).Sądownictwo oparte było na zasadzie niezawisłości i nieusuwalności sędziów.Do orzekania o zgodności aktów administracyjnych z konstytucją powołano Najwyższy Trybunał Administracyjny.Konstytucja gwarantowała podstawowe swobody i wolności, dzieląc je na: wolnościowe, społeczne, obywatelskie i polityczne.Wyznania uznano za równouprawnione, ale Kościół rzymsko-katolicki uzyskał wśród nich szczególną pozycję.Własność uznano za podstawę ustroju i porządku prawnego, a jej ograniczenie mogło nastąpić jedynie ze względu na wyższą konieczność i za pełnym odszkodowaniem.W zakresie ustawodawstwa socjalnego konstytucja gwarantowała prawo do strajku, rent i emerytur, 45 godzinny tydzień pracy [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl centka.pev.pl
.dniu i 45 godz.tygodniu pracy oraz o ubezpieczeniach robotników na wypadek choroby.Ustawodawstwo to należało z punktu widzenia robotników do najkorzystniejszych w Europie, jednak Moraczewski odcinał się od rewolucyjnych metod rządzenia.Nie zamierzał „zapędzać do państwa socjalistycznego przy pomocy karabinów maszynowych”.22 XI 1918 dekret Moraczewskiego powołał Piłsudskiego na stanowisko Tymczasowego Naczelnika Państwa.Podział władz wyglądał w ten sposób, że rząd z premierem miał (do czasu powołania Sejmu Ustawodawczego) władzę wykonawczą i ustawodawczą, a do Naczelnika należało sprawowanie władzy wojskowej oraz powoływanie premiera i rządu - przed nim odpowiedzialnych.28 XI 1918 przyjęto 5-cio przymiotnikową ordynację wyborczą (bezpośrednie, powszechne, proporcjonalne, równe, tajne) i zapowiedziano ich przeprowadzenie 26 I 1919.Początkowo rząd Moraczewskiego kontrolował tylko Królestwo Polskie bez Suwalszczyzny.Pod koniec roku, gdy rządowi podporządkowała się Polska Komisja Likwidacyjna, jego władza objęła też Galicję i Śląsk Cieszyński.Tymczasem w kraju wrzało.Endecja, uznając autorytet Piłsudskiego, nie aprobowała rządów lewicy, a dysponując potężnym środkiem nacisku w postaci szantażu gospodarczego paraliżowała poczynania rządu.Rewolucyjna lewica żądała zwiększenia roli Rad w rządzeniu krajem i przeciwna była zwoływaniu Sejmu Ustawodawczego.16 XII 1918 SDKPiL oraz PPS-Lewica połączyły się w KPRP, której I Zjazd odrzucił program niepodległości Polski i zapowiadał walkę z kontrrewolucyjną armią polską.Politykę zagraniczną nadal monopolizował paryski KNP.Dopiero przyjazd Paderewskiego do Polski i wybuch Powstania Wielkopolskiego wzmocniły pozycję sił umiarkowanych i prawicę, która z 4/5 I 1919 dokonała nieudanego zamachu stanu (Marian Januszajtis, Eustachy Sapieha, Jerzy Zdziechowski).Opadająca fala nastrojów rewolucyjnych umożliwiła Naczelnikowi porozumienie z endecją (prawicą), co było warunkiem stworzenia rządu opartego na szerokiej koalicji.Piłsudski skłonił Moraczewskiego do ustąpienia i powierzył stanowisko premiera I.Paderewskiemu, który objął urząd 16 I 1919.KNP stał się ambasadą polską w Paryżu i reprezentował Polskę w Wersalu.Rząd Paderewskiego uzyskał uznanie państw zachodnich.26 I 1919 odbyły się wybory do Sejmu Ustawodawczego (tylko w wyzwolonej części Polski).Sejm Ustawodawczy liczył 394 posłów z czego36 % reprezentowało Narodową Demokrację, 15 % PSL-„Wyzwolenie”, 12 % PSL-„Piast”, 9 % socjalistów.Sporo mandatów miały też drobne ugrupowania centrum.Układ sił w parlamencie był dość równomierny - prawica, centrum i lewica posiadały po ok.1/3 mandatów.Względna porażka lewicy była dowodem tego, że fala rewolucji opadła.20 II 1919 uchwalono Małą Konstytucję.Władza ustawodawcza miała należeć do Sejmu, wykonawcza do Naczelnika i rządu odpowiedzialnych przed sejmem.Polska po 100 dniach istnienia miała konstytucję (wprawdzie tylko małą), sejm, rząd, służby dyplomatyczne, armię i inne najistotniejsze struktury państwowe.Kiedy stabilizowała się sytuacja na wschodzie i zachodzie państwa, rząd pod przewodnictwem W.Witosa przystąpił do prac nad konstytucją, która została uchwalona już 17 III 1921.Konstytucja marcowa 1921 rokuKonstytucja marcowa uchwalona przez Sejm Ustawodawczy 17 III 1921, składała się z 7 rozdziałów oraz 126 artykułów i była wzorowana na konstytucji III Republiki Francuskiej z 1785 („republika kolesiów”).Przed jej uchwaleniem główne spory toczyły się wokół: zakresu władzy prezydenta, kształtu parlamentu (1 czy 2 izbowy), zakresu odpowiedzialności rządu przed sejmem i możliwości zmiany rządu.Decydujący wpływ na treść zapisów konstytucji mieli posłowie prawicy, którzy obawiając się prezydentury Piłsudskiego osłabili pozycję władzy wykonawczej wobec legislatywy.Konstytucja opierając się na zasadach: suwerenności narodu, republikańskiej formy państwa i podziału władz, dzieliła ją między parlament, rząd i prezydenta oraz niezawisłe sądy.Władzę ustawodawczą miał sprawować dwuizbowy parlament, złożony z sejmu i senatu, wybieranych na 5 lat według pięcioprzymiotnikowej ordynacji (wybory: bezpośrednie, powszechne, proporcjonalne, równe, tajne), przez obywateli, którzy ukończyli 21 (sejm) i 30 lat (senat).Prawo wybieralności mieli obywatele powyżej 25 (sejm) i 40 lat (senat).Prawo inicjatywy ustawodawczej posiadał też rząd.Sejmowi podlegała NIK.Władzę wykonawczą sprawował prezydent i rząd.Wyboru prezydenta, który był głową państwa dokonywać miało (raz na 7 lat) Zgromadzenie Narodowe, złożone z członków sejmu i senatu.Prezydent reprezentował kraj na zewnątrz, powoływał rząd (który musiał mieć poparcie sejmu), udzielał mu dymisji, obsadzał urzędy cywilne, wojskowe i stanowiska sędziowskie, sprawował zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi.W zakresie władzy ustawodawczej zwoływał, zamykał i odraczał sesje parlamentu, który miał prawo rozwiązać, ale tylko przy poparciu 3/5 senatorów.Rola prezydenta była zatem ograniczona.Rząd - odpowiedzialny przed sejmem (pracował pod ciągłą presją votum nieufności) - nie podlegał zasadzie solidarności (votum nieufności wobec jednego ministra nie oznaczało konieczności dymisji całego gabinetu).Sądownictwo oparte było na zasadzie niezawisłości i nieusuwalności sędziów.Do orzekania o zgodności aktów administracyjnych z konstytucją powołano Najwyższy Trybunał Administracyjny.Konstytucja gwarantowała podstawowe swobody i wolności, dzieląc je na: wolnościowe, społeczne, obywatelskie i polityczne.Wyznania uznano za równouprawnione, ale Kościół rzymsko-katolicki uzyskał wśród nich szczególną pozycję.Własność uznano za podstawę ustroju i porządku prawnego, a jej ograniczenie mogło nastąpić jedynie ze względu na wyższą konieczność i za pełnym odszkodowaniem.W zakresie ustawodawstwa socjalnego konstytucja gwarantowała prawo do strajku, rent i emerytur, 45 godzinny tydzień pracy [ Pobierz całość w formacie PDF ]