feliks koneczny cywilizacja zydowska

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Ten środek prawny nazwano prozbul.Wszystko zależało od tego, czy sąd przyjmietakie zastrzeżenie do wiadomości.Działo się to w ostatnich latach przed Chrystusem, kiedy Palestyna niecelowała rolnictwem, a handlu uprawiała niewiele.Kraj ubożał i wyludniał się, a mieszkańcy coraz mniej bylisposobnymi, by rozstrzygać sprawy ekonomiczne.%7łydzi z golusa" nabierali w tej dziedzinie coraz więcejznawstwa; już nie tylko babilońscy, ale syryjscy, egipscy, w końcu rzymscy.Przez jakie fazy przechodziływątpliwości co do prozbulu, można się tylko domyślać z tego, co ostatecznie wciągnięto do Szulchanu.Opinie uczonych rabinów co do prozbulów były i pozostały podzielone.Jeszcze w początkach wiekuXIII na próżno toczył walkę z rokiem sabatowym rabbi Aszer (Resz)864, a w połowie XVI wieku mogli bylijeszcze autorowie Szulchanu pisać o krajach", gdzie jeszcze jest w zwyczaju rok sabatowy"865.Obydwaj, Karoi Isserles, pragną ograniczyć lata sabatowe do Palestyny.Obliczają, kiedy takie lata wypadają, robią studia860S II 627-629861S II 532.862S II 531863S I 297864S II 95865S II 98chronologiczne i różnią się o rok.Karo oznajmia, że sabatowym był rok 1567 i będzie 1574; Isserles przyjmujerok 1575 (od stycznia do sierpnia, od września należy dodać jednostkę).Obydwaj wierzą, że kiedyś nastąpiodnowienie świątyni jerozolimskiej, a Isserles radzi ze względu na to liczyć lata sabatowe na nowo odproponowanej przez siebie daty.Skoro jego zdaniem zachodzi związek między odbudowaniem świątyni, awięc odnowieniem państwa żydowskiego w Palestynie, a latami sabatowymi, widocznie ogranicza je do ZiemiObiecanej.Sympatyczne zaś stanowisko Kara względem Aszera jest dość wymowne.W Krakowie oczywiściedodano uwagę, jako niektórzy rabini chcą, żeby teraz (rok 1576) nie było lat sabatowych na pieniądze i że wPolsce stosowano się do ich opinii866.W Palestynie łatwo było sakralnie eksperymentować.%7łydzi opuszczali ją tak dalece, iż w XII wiekumieszkało ich tam zaledwie dwustu (jak świadczy podróżnik Benjamin z Tudeli).Nieruchomości przeszły wręce obce, a nowi następni osadnicy żydowscy nie byli rolnikami.%7łydzi niemal wcale nie posiadali tam ziemi, kiedy Szulchan powstawał.Aatwo tedy było zrzucić napalestyńskich współwyznawców obowiązek zwracania obdłużonych gruntów poprzedniemu właścicielowi bezodszkodowania; ale i w tym zachowano tę ostrożność, że ograniczono to do takich miast, gdzie panujezwyczaj, żeby wierzyciel zwracał (zastawiony sobie) grunt, skoro tylko dłużnik spłaci mu dług"867.Oczywiścienie było nigdzie zwyczaju, żeby nie zwracać gruntu mimo spłacenia długu! Czytamy dalej: Ale gdzie dłużnikmusi czekać, aż minie czas, na jaki się umówili, tam rok sabatowy nie zwalnia go"868.Jeżeli ktoś udzieliłpożyczki na kilka lat, a w tym okresie wypadnie rok sabatowy, nie zwalnia od dłużnika, gdyż w roku tym nienadszedł jeszcze jego termin.Do reszty ogranicza prawa sabatowego roku przepis, że nie zwalnia on od długuw razie pożyczki na zastaw869.To łatwo było obejść, dając na zastaw cokolwiek.Sam zaś Szulchan uczynastępującego kruczka: Nie można wymawiać sobie, żeby rok sabatowy nie miał znaczenia, boć warunekprzeciwny prawu jest nieważny ale można w skrypcie napisać, jako dłużnik wziął pieniądze od wierzyciela wprzechowanie, a takich spraw rok sabatowy nie ogarnia wcale870.W pewnych zaś warunkach i okolicznościach może rok sabatowy zwalniać od przysięgi.Jeśli ktośprzysiągł, że zapłaci wszystko bez względu na przywilej takiego roku, a termin jego długu był przed owymrokiem, on zaś nie zapłacił, w takim razie przysięgę złamał.ale rok sabatowy zwolni go od zapłaty; lecz jeśliprzysięgał po roku sabatowym, musi płacić871.Zawiły ten przepis nie łatwo rozumieć; którędy tu wiedziedróżka, którą prawodawca chce wskazać, nie orientuję się; ale przytaczam to miejsce, jako znamienne dlabłądnika formalnego, jakim okrążano rok sabatowy.Obydwaj twórcy Szulchan - Aruchu przyznają, że według prawa (tj.według Thory) prozbul nie maznaczenia i pochodzi dopiero od talmudystów.Karo uznaje go, jeśli spisanym został przed jakim sądemsławnym, specjalnym w znawstwie tej rzeczy; lecz zdaniem Isserlesa można zdeklarować prozbul przedkażdym sądem i należy w tej sprawie postępować w ogóle łagodnie tj.ograniczać prawa sabatowych lat.Skoro każdy sąd żydowski, a więc każda bóżnica, może rejestrować zastrzeżenia, jako dług płatny w każdymczasie, staje się także płatnym w roku sabatowym872 któżby narażał się na skutki takiego roku? Chociażby gotedy nigdy nie znoszono, zanikł, a L�we stwierdza około r.1830, że nigdzie go już nie ma873.A jednak sprawa istnieć nie przestała! Majątek ruchomy zrzucił z siebie całkowicie zmorę sabatową",ale nieruchomy pozostał w jej mocy w Palestynie.Zwolniono ziemie od przewrotów gospodarczych,dokonawszy odkrycia, że przepisy lat sabatowych obowiązują właścicieli ziemskich dlatego, ponieważprawniczo nie są oni właścicielami, a tylko używalnikami, właścicielem bowiem jedynym jest Jehowa sam ale oczywiście tylko tej ziemi, co do której zawarte było Przymierze (kontrakt!), a zatem tylko gruntów w866S II 95867S II 96868S II 96869S II 97870S II 97871S II 96872Md 104, S.12873S II 98 przypisekPalestynie.Tam żydowskich właścicieli od dawien dawna już nie było, niechże sobie tam obowiązują srogieprzepisy sakralne! W golusie ziemia własnością Jehowy nie była ni nie jest, a zatem w rozproszeniu" może%7łyd posiadać ziemię na własność osobistą, dziedziczną, nieograniczoną, zupełnie tak samo, jak goj" danegokraju.Dopiero za naszych dni %7łyd stał się na nowo właścicielem ziemskim w Palestynie, chociaż nieodbudowuje świątyni; i kwestia lat sabatowych wyłoniła się na nowo.Ale to już nie należy do tego rozdziału [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Wątki