[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Tak komentuje bronowickie wesele:„Taka szopka,bo to nie kosztuje nicpotańcować sobie raz:jeden Sas, a drugi w las.”3Karczmarz przychodzi na wesele w interesach.„Zadziorny Czepiec jest mu winien pieniądze potrzebne na opłatę dzierżawy u Księdza.W rozmowie z Mośkiem Ksiądz próbuje wtłoczyć karczmarza w stereotyp: Żyd, chłop, wódka, stare dzieje, zapominając o tym, że sam w tym także uczestniczy, co ze zdumieniem zauważa Czepiec.”4Na weselu w bronowickiej chacie pojawia się również córka Mośka Rachela.Karczmarz jest z niej bardzo dumny, daje temu wyraz w rozmowie z Panem Młodym.Podkreśla, że jest wykształcona, oczytana, była w Wiedniu w operze, zna Przybyszewskiego, ówczesne bożyszcze krakowskiej moderny.Rachela „zafascynowana sztuką i artystami, wrażliwa, wyobcowana ze swego środowiska, tęskni za innym światem i tworzy go we własnej wyobraźni.”5W Weselu Wyspiański wyznacza Racheli rolę rozpętania całego misterium.To właśnie córka żydowskiego karczmarza jest inicjatorką pojawienia się zjaw w bronowickiej chacie.Ona wprowadza element wizji poetyckiej, który wyzwala to, „co się komu w duszy śni”.Rachela patrzy na świat przez pryzmat poezji.Pierwowzorem Mośka z Wesela jest bronowicki karczmarz Hersz Singer, a literacka Rachela to jego córka Pepa Singer.Roman Brandstaetter w książce Ja jestem Żyd z *Wesela* na podstawie rozmowy z adwokatem Wasch*tzem pokazuje jak wielki wpływ miał dramat Wyspiańskiego na życie rodzinne Hersza.Karczmarz nie podzielał radości córki z wejścia ich rodziny do literatury.Tak skarżył się adwokatowi:„Po co ja mam wchodzić do literatury? Co porządny Żyd ma robić w literaturze? Panie koncypiencie, zrozumiałem, że nie mam z nią co mówić, bo mojej Pepce pomieszało się w głowie.Jej się zdaje, że ona jest Rachel.Jej się zdaje, że ja jestem Żyd z Wesela.A moja żona jej potakuje.A potem już był potop.Codziennie zjeżdżali jacyś ludzie do Bronowic, jakieś pisarze, jakieś malarze, jakieś od gazet, jakieś nicponie we fontasiach, przychodzili do karczmy, siadali, pili wódkę i pytali o Rachel, o Żyda z Wesela.(.) A Pepka zmienia się z dnia na dzień.Z dnia na dzień staje się więcej Rachel, coraz więcej jest w niej Rachel, a coraz mniej Pepki, zamiast usługiwać gościom, czerpać piwo, nalewać kieliszki, znaczyć wydane trunki kredą na tablicy, przyrządzać śledzie, jajka z cebulą, ona siedzi z szajgecami z miasta przy stole, gada z nimi o tej literaturze, o tych.no.”6Dalszymi konsekwencjami było wycofanie się Hersza z interesów, rozwód z żoną i zamieszkanie w Domu Starców na Kazimierzu.W taki oto sposób literatura weszła w spokojne życie bronowickiego karczmarza.Książkę Brandstettera można z powodzeniem wykorzystać na lekcjach języka polskiego przy wtajemniczaniu uczniów w arkana dramatu Wyspiańskiego.W młodopolskich powieściach częstym przedmiotem opisu staje się biedota żydowska z ulic: Krochmalnej, Cichej, Świętojerskiej, Nalewek.Warunki życia w tych dzielnicach urągają człowieczeństwu.Opisy gett żydowskich znajdują się w Ludziach bezdomnych i Przedwiośniu S.Żeromskiego.Ulicą Krochmalną podąża Judym i przed jego oczyma roztacza się przygnębiający widok skrajnej nędzy tamtejszych mieszkańców.„Żar słoneczny zalewał ten rynsztok w kształcie ulicy.Z wąskiej szyi między Ciepłą i placem wydzielał się fetor jak z cmentarza.Po dawnemu roiło się tam mrowisko żydowskie.”7W tych potwornych warunkach żyją ludzie.„Z dziedzińców, drzwi, nawet ze starych dachów krytych blachą (.) wychylały się twarze chore, chude, długonose, zielone, moręgowate i patrzały oczy krwawe, ciekące albo zobojętniałe na wszystko w niedoli, oczy, które w smutku wiecznym śnią o śmierci.”8Judym mija nędzne, odstraszające swoim wyglądem sklepy, przypominające jamy.„Każda taka jama była siedliskiem kilku osób, które pędziły tam żywot na szwargotaniu i próżniactwie.W każdym z takich sklepów czerniała na podłodze kupa błota (.) Po tym gnoju pełzały dzieci okryte brudnymi łachmany i same brudne nad wyraz.”9Obok sklepów znajdują się równie odrażające warsztaty szewskie: „ciemne pieczary, z których wywalał się smród namacalny” i zakłady fryzjerskie, w których „blade, żółte, obumarłe dziewczyny, same nie czesane ani myte, pracowicie rozdzielały kłaki.”10Cały ten obraz dzielnicy zamieszkiwanej przez Żydów jest bardzo ponury i przygnębiający.Można tu zobaczyć całe rodziny sypiające pod pułapami sklepów, gdzie nie ma światła i powietrza.W jednym miejscu załatwia się interesy, sprawy rodzinne i miłosne.„Te miejsca odrażające wzdychają, gdy się przechodzi.A jedynym na to wszystko lekarstwem jest antysemityzm”11 - stwierdza dr Judym w czasie wygłaszania odczytu u Czernisza.W spotkaniu lekarzy bierze udział doktor Chmielnicki - Żyd inteligent, który podobnie jak Szuman z Lalki reprezentuje nowy typ żydowskiego bohatera, starającego się wejść do środowiska polskiego.Przez całe życie wyśmiewany, zmaga się z przejawami antysemityzmu.Tak skarży się Judymowi:„Przez całe gimnazjum, przez cały uniwersytet, przez całe życie jestem śmieszny.Dlaczego? Ja nie wiem.Oczywiście przede wszystkim dlatego, że mam przyjemność być z Żydów (.) Przodkowie moi, nawiasem mówiąc wcale nie lichwiarze ani nie oszuści, pochodzili z miasteczka Chmielnika, więc ich zwano Chmielnickimi.”12Dr Chmielnicki zauważa, że nikt nie mówi o Żydach jak o ludziach.Jeżeli się o nich mówi, to po to tylko, żeby ich przyrównać do robactwa, które pożera ludzi.Wiele gazet jawnie wzywa do nienawiści w stosunku do Żydów.Uciekinierzy z kasty typu Chmielnickiego czy Szumana nie są akceptowani przez Polaków [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl centka.pev.pl
.Tak komentuje bronowickie wesele:„Taka szopka,bo to nie kosztuje nicpotańcować sobie raz:jeden Sas, a drugi w las.”3Karczmarz przychodzi na wesele w interesach.„Zadziorny Czepiec jest mu winien pieniądze potrzebne na opłatę dzierżawy u Księdza.W rozmowie z Mośkiem Ksiądz próbuje wtłoczyć karczmarza w stereotyp: Żyd, chłop, wódka, stare dzieje, zapominając o tym, że sam w tym także uczestniczy, co ze zdumieniem zauważa Czepiec.”4Na weselu w bronowickiej chacie pojawia się również córka Mośka Rachela.Karczmarz jest z niej bardzo dumny, daje temu wyraz w rozmowie z Panem Młodym.Podkreśla, że jest wykształcona, oczytana, była w Wiedniu w operze, zna Przybyszewskiego, ówczesne bożyszcze krakowskiej moderny.Rachela „zafascynowana sztuką i artystami, wrażliwa, wyobcowana ze swego środowiska, tęskni za innym światem i tworzy go we własnej wyobraźni.”5W Weselu Wyspiański wyznacza Racheli rolę rozpętania całego misterium.To właśnie córka żydowskiego karczmarza jest inicjatorką pojawienia się zjaw w bronowickiej chacie.Ona wprowadza element wizji poetyckiej, który wyzwala to, „co się komu w duszy śni”.Rachela patrzy na świat przez pryzmat poezji.Pierwowzorem Mośka z Wesela jest bronowicki karczmarz Hersz Singer, a literacka Rachela to jego córka Pepa Singer.Roman Brandstaetter w książce Ja jestem Żyd z *Wesela* na podstawie rozmowy z adwokatem Wasch*tzem pokazuje jak wielki wpływ miał dramat Wyspiańskiego na życie rodzinne Hersza.Karczmarz nie podzielał radości córki z wejścia ich rodziny do literatury.Tak skarżył się adwokatowi:„Po co ja mam wchodzić do literatury? Co porządny Żyd ma robić w literaturze? Panie koncypiencie, zrozumiałem, że nie mam z nią co mówić, bo mojej Pepce pomieszało się w głowie.Jej się zdaje, że ona jest Rachel.Jej się zdaje, że ja jestem Żyd z Wesela.A moja żona jej potakuje.A potem już był potop.Codziennie zjeżdżali jacyś ludzie do Bronowic, jakieś pisarze, jakieś malarze, jakieś od gazet, jakieś nicponie we fontasiach, przychodzili do karczmy, siadali, pili wódkę i pytali o Rachel, o Żyda z Wesela.(.) A Pepka zmienia się z dnia na dzień.Z dnia na dzień staje się więcej Rachel, coraz więcej jest w niej Rachel, a coraz mniej Pepki, zamiast usługiwać gościom, czerpać piwo, nalewać kieliszki, znaczyć wydane trunki kredą na tablicy, przyrządzać śledzie, jajka z cebulą, ona siedzi z szajgecami z miasta przy stole, gada z nimi o tej literaturze, o tych.no.”6Dalszymi konsekwencjami było wycofanie się Hersza z interesów, rozwód z żoną i zamieszkanie w Domu Starców na Kazimierzu.W taki oto sposób literatura weszła w spokojne życie bronowickiego karczmarza.Książkę Brandstettera można z powodzeniem wykorzystać na lekcjach języka polskiego przy wtajemniczaniu uczniów w arkana dramatu Wyspiańskiego.W młodopolskich powieściach częstym przedmiotem opisu staje się biedota żydowska z ulic: Krochmalnej, Cichej, Świętojerskiej, Nalewek.Warunki życia w tych dzielnicach urągają człowieczeństwu.Opisy gett żydowskich znajdują się w Ludziach bezdomnych i Przedwiośniu S.Żeromskiego.Ulicą Krochmalną podąża Judym i przed jego oczyma roztacza się przygnębiający widok skrajnej nędzy tamtejszych mieszkańców.„Żar słoneczny zalewał ten rynsztok w kształcie ulicy.Z wąskiej szyi między Ciepłą i placem wydzielał się fetor jak z cmentarza.Po dawnemu roiło się tam mrowisko żydowskie.”7W tych potwornych warunkach żyją ludzie.„Z dziedzińców, drzwi, nawet ze starych dachów krytych blachą (.) wychylały się twarze chore, chude, długonose, zielone, moręgowate i patrzały oczy krwawe, ciekące albo zobojętniałe na wszystko w niedoli, oczy, które w smutku wiecznym śnią o śmierci.”8Judym mija nędzne, odstraszające swoim wyglądem sklepy, przypominające jamy.„Każda taka jama była siedliskiem kilku osób, które pędziły tam żywot na szwargotaniu i próżniactwie.W każdym z takich sklepów czerniała na podłodze kupa błota (.) Po tym gnoju pełzały dzieci okryte brudnymi łachmany i same brudne nad wyraz.”9Obok sklepów znajdują się równie odrażające warsztaty szewskie: „ciemne pieczary, z których wywalał się smród namacalny” i zakłady fryzjerskie, w których „blade, żółte, obumarłe dziewczyny, same nie czesane ani myte, pracowicie rozdzielały kłaki.”10Cały ten obraz dzielnicy zamieszkiwanej przez Żydów jest bardzo ponury i przygnębiający.Można tu zobaczyć całe rodziny sypiające pod pułapami sklepów, gdzie nie ma światła i powietrza.W jednym miejscu załatwia się interesy, sprawy rodzinne i miłosne.„Te miejsca odrażające wzdychają, gdy się przechodzi.A jedynym na to wszystko lekarstwem jest antysemityzm”11 - stwierdza dr Judym w czasie wygłaszania odczytu u Czernisza.W spotkaniu lekarzy bierze udział doktor Chmielnicki - Żyd inteligent, który podobnie jak Szuman z Lalki reprezentuje nowy typ żydowskiego bohatera, starającego się wejść do środowiska polskiego.Przez całe życie wyśmiewany, zmaga się z przejawami antysemityzmu.Tak skarży się Judymowi:„Przez całe gimnazjum, przez cały uniwersytet, przez całe życie jestem śmieszny.Dlaczego? Ja nie wiem.Oczywiście przede wszystkim dlatego, że mam przyjemność być z Żydów (.) Przodkowie moi, nawiasem mówiąc wcale nie lichwiarze ani nie oszuści, pochodzili z miasteczka Chmielnika, więc ich zwano Chmielnickimi.”12Dr Chmielnicki zauważa, że nikt nie mówi o Żydach jak o ludziach.Jeżeli się o nich mówi, to po to tylko, żeby ich przyrównać do robactwa, które pożera ludzi.Wiele gazet jawnie wzywa do nienawiści w stosunku do Żydów.Uciekinierzy z kasty typu Chmielnickiego czy Szumana nie są akceptowani przez Polaków [ Pobierz całość w formacie PDF ]