[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.R�ni�tin, oturmak.R�pi�t, di�., astar.R�pel, er., sayfa. 283 Gramm.22 11/01/99 12:57 Page 284Ser- (ser edat�), y�kselme fikri ifade eder.Serder�, er., kap�n�n �st e�ifii.Serevraz, di�., yoku�, y�kseli�.Serhev, s�f., d�zenli, derli toplu.Tev-, t�k- (di hev, di �k in b�z�lm���).T�- (di w�, di w� nin b�z�lm���).T�xistin, i�ine sokmak.Ve-, ba�l�ca a��l�� ve yinelemek fikri verir.Veb�n, a��lmak, yumurtadan ��kmak.Vedan, ay�rmak.Vegeriyan, d�nmek, geri gelmek.Vejandin, canland�rmak.Vemirandin, s�nd�rmek.Vexwarin, i�mek.Vexwandin, davet etmek, �afi�rmak.Wer-, dolanma, d�nme hareketi belirtir.Werb�n, tepetaklak yuvarlanmak.Li& werhatin, etraf� �evirmek, sarmak.Wergerandin, d�nd�rmek, doland�rmak, �evirmek.Xwe-xwey- (d�n.zam.xwe), aidiyet, �zg�l�k ifade eder.Xwemal, s�f., �zel.Xweb�n�, di�., bencillik, egoizm.Xweb�n, di�., bafi�ms�zl�k.Xwer�, s�f., saf, �zg�n.Bunlardan ba�ka, say� adlar�n�n �ofiu da �nek olarak kullan�lmaya elve-ri�lidir.�r.: Yekaheng, tekd�ze, monoton.Yek�av, sif.tek g�zl�.Dur�, s�f., ikiy�zl�, riyakar.S�g��e, s�f., ��genimsi, �� k��eli.�arp�, s�f., d�rtayakl�.�armedor, d��., �evre, etraf. 284 Gramm.22 11/01/99 12:57 Page 285A t a s � z �.�ira n�ne ko heta sibeh� p�keve, lamba defiil ki sabaha kadaryans�n.Din� li din�, �av� gur li bizin�, d�nya d�nya kald�k�a kurt ke�iyig�zetleyecektir.II.SONEKLER270.T�pk� �nekler gibi, soneklerin de bir k�sm� �kal�tsal� d�r (ba�l�cabirka��n� sayarsak: -a, -ak, -asa, -awer, -ar, -bar, -dar, -ek, -�, -mend, -van).Difierleri fiil k�klerinden (-kir, -kuj, -niv�s, -zan, vb.) ya da ad k�k-lerinden (-eh, -yar, -xane, vb.) elde edilmi�tir.�kinci kategoriden olanlar�nk�keni yeri geldik�e g�sterilecektir.Par.269 daki a��klamada �nekler hakk�nda belirtilmi� olan g�zlem bukonuda da ge�erlidir.Bir k�s�m �ok seyrek kullan�lmakla birlikte soneklerinde elden geldifiince tam bir d�k�m� yap�lmaya �al���lacakt�r.Soneklerin �ok fazla olu�u nedeniyle ve a��klaman�n daha a��k olmas�i�in a�afi�daki liste birka� paragrafa ayr�lm��t�r: niteleme sonekleri (par.271ve 272), ara� sonekleri (par.273), yer sonekleri (par.274) ve soyutlmasonekleri (par.275).Belirte� sonekleri i�in par.254 e bak�lmal�d�r.2 7 1.I.-Niteleme ve bafi�nt� sonekleri.- a.Beza, s�f., �abuk, h�zl� (bez, ko�u).Zana, s�f., bilen, bilgin (zan�n, bilmek ten zan).- ak.Ronak, s�f., ���kl�, ayd�nl�k (ron, di�., ayd�nl�k).Heftak, di�., bir �e�it kemer, ku�ak (heft, yedi);- al.Heval, er., arkada� (hev).Delal, s�f., aziz, sevgili (dil). 285 Gramm.22 11/01/99 12:57 Page 286- an.Aliyan, s�f., bat�k, batm��.Heyran, s�f., hayran (heyir�n, �a�k�na d�nmek).- ane, tarz belirtir.M�rane, s�f., �ahane.M�rane, s�f., erkek�e;- ar, bk.-awer."erar, s�f., sava���.Diyar, s�f., g�r�nen, se�kin, (d�t�n, g�rmek ten).- asa, bi�iminde, tarz�nda.H�tasa, s�f., devasa (h�t, er., dev).- awer, - aw�r.B�rawer, s�f., �nl�, unutulmaz.Dilaw�r, s�f., dilaver (dil).Cengawer, s�f., cengaver.- bar.Xwarbar, s�f., yenebilir.D�bar, s�f., g�r�lebilir.Ned�bar, s�f., g�r�lmez, g�r�nmeyen.Guh�rbar, s�f., defii�ken.- bare.P�ncbare, s�f., be� kat.- dar.Ahengdar, s�f., ahenktar, uyumlu.Avdar, s�f., sulak (av, su).- da�.S�norda�, s�f., s�n�rda� (s�nor, s�n�r).X�rda�, s�f., iyiliksever (x�r, iyilik, hay�r).- e, - �ms�, -trak.Sore, s�f., k�rm�z�ms�, k�rm�z�mtrak.Keske, s�f., ye�ilimsi, ye�ilimtrak. 286 Gramm.22 11/01/99 12:57 Page 287Gewre, s�f., beyaz�ms�, beyaz�mt�rak.Dermale, s�f., evin kap�s�nda yeti�tirilmi� hayvana denir:yak�n, tan�d�k, i�li d��l�.Bijarte, s�f., se�kin, muteber.- ende."ermende, s�f.utanga�, s�k�lgan.- fam, -rengi.Gulfam, s�f., g�lrengi.- gaz.Belengaz, s�f., yoksul, sefil (bela, felaket).- g�r (girtin, almak tan).Avg�r, s�f., batakl�k.- gon.Algon, s�f., koyu pembe.Argon, s�f., ate� rengi.Avgon, s�f., g�k mavisi.- �, bafi�nt�, k�ken, aidiyet g�sterir.Midyad�, s�f., Midyat dofiumlu.Bot�, s�f., Botanl�.�ngliz�, s�f.ingiliz.Av�, s�f., sulu, sulak, sulanm��.Baw�, s�f., �i�, �i�kin, romatizmal�.Taw�, s�f., ate�li, s�tmal�.Xw�n�, s�f., katil (xw�n, di�., kan).Gund�, s�f., k�yl�.Bajar�, s�f., kentli, �ehirli.- �n.Z�v�n, s�f., g�m��i.Agir�n, s�f., tutu�an, tutu�kan.Bingeh�, s�f., temel, esas.- �r.Dil�r, s�f.yifiit, kahraman. 287 Gramm.22 11/01/99 12:57 Page 288- mend.Bawermend, s�f., m�min.Dewlemend, s�f., zengin (dewlet, servet).Hinermend, s�f., h�nerli, yetenekli, sanat��.- nak.Derdnak, s�f., dertli.Agirnak, s�f., yak�c�, ate�li (agir, ate�).- reng.Sorereng, s�f., koyu k�rm�z�.- sar."ermesar, s�f., utanga�, edepli.- �r.Renc�r, s�f., afir�l�, ac�l� (renc, afir�, ac�, dert).- van.Dilovan, s�f., merhametli, g�nl� y�ce.Mihrivan, s�f., bafi��lay�c�.- van�."erevan�, s�f., sava���.- ver.Girover, s�f., yuvarlak.- war.Bendewar, s�f., ilgili, beklentili.�m�dwar, s�f., �mitvar.- wer.Bextwer, s�f., mutlu.B�rewer, s�f., bilin�li.Azwer, s�f., ihtirasl�.- yar.Bextyar, s�f., bahtiyar.- za (zay�n, �ocuk dofiurmak).Hevalza, s�f., ikiz. 288 Gramm.22 11/01/99 12:57 Page 289272.II.- K���ltme ve k�t�leme sonekleri.- ik, k���ltme i�in en s�k kullan�lan sonek.M�rik, er., adamcafi�z.Ke�ik, di�., k�zcafi�z.Kurik, di�., ofilanc�k.- �nok, bk.- o, - ok.Xap�nok, s�f., dalavereci, sinsi.- �tik, k���ltme soneki.Banger�tik, er., tomarc�k, merdanecik.- �vk ya da �fk, -i�k, k���ltme sonekinin ikizleri.Gul�fk, di�., yuvarlak p�sk�lc�k.Germi�k, di�., sivilce, s�k�nt� sivilcesi.- o, - ok, - oke, bazen k�t�leme anlam� da ta��yan k���ltme soneki.Xwaro, s�f., a�afi�l�k, al�ak.Zero, s�f., sar�ms�.Xapo, s�f., dalavereci, aldat�c�.Kenok, s�f., g�le�.Mirovok, er., �elimsiz adam.Tirsok, s�f., �dlek, korkak.Axayok, er., afiac�k."iloke, s�f., yafi��l�.- ole, bk.- onek.Zirtole, bk.zirtonek.- olek, - olik, k���ltme.Gulolik, di�., bobin, masura, makara, (gule, kur�un).��n�olek, di�., k���k sal�ncak.- onek, -ok un ikizi.Zirtonek, s�f., �v�ngen, palavrac�.Tirsonek, s�f., �dlek, korkak.- or, k���ltme.Gulor, di�., k���k top, topcuk. 289 Gramm.22 11/01/99 12:57 Page 290- oy�, �ofiunlukla k�t�leme soneki.Pesnoy�, s�f., �v�ngen, palavrac�."eroy�, s�f., kavgac�.273.III.- Ara� (meslek ya da alet, i�lev, vb.) sonekleri.Bu kategorideki soneklerin �ofiu fiil k�klerinden dofimu�tur.- ajo (ajotin, s�rmek, y�r�tmek).Kerajo, er., e�ek s�r�c�s�.- arGuhar, di�., kulak k�pesi.Kovar, di�., dergi.Niv�sar, di�., yaz�, yaz�l� metin.- av�j (av�tin, atmak, f�rlatmak)T�rav�j, er., ok�u.- ban, koruma, bekleme.Pasban, er., bek�i.Dergehban, er., kap�c�.- baz (oynayan)."�rbaz, er., k�l��la d�v��en, eskrimci.Canbaz, er., cambaz, akrobat.- bend (bafilayan).Dorbend, di�., �er�eve.Nalbend, er., nalbant.Qesirbend, er., mimar.S�ngebend, di�., g�fi�sl�k.Hevalbend, er., m�ttefik.- ber (birin, ta��mak tan).Emirber, er., emirber.Rihber, er., canl�.R�ber, er., rehber, k�lavuz.Dilber, s�f., dilber. 290 Gramm.22 11/01/99 12:57 Page 291- b�j (gotin, demek ten).��rokb�j, er., masalc�, hik�yeci;Dengb�j, er., ozan, halk ozan�.- bir (bir�n, kesmek ten).Cawbir, er., makas.Avbir, di�., toprak bent, su bendi.�olbir, s�f., iyi y�r�y�c�.- c�, - ��, genellikle meslek g�steren sonek.Deve��, er., deveci;Qehwec�, er., kahveci.- ��n (�andin, dikmek, bitmek, yeti�tirmek).Derew��n, s�f., yalanc�.- dan ya da dank (i�eren).Avdank, di�., k�p, kova."imadan, di�., �amdan.- dar (sahip olan, tutan).Aldar, er., bayraktar.Guhdar, s�f., dinleyici.Maldar, s�f., zengin.Hewcedar, s�f., muhta�.- d�r.Dengd�r, di�., �nl�, sesli.�avd�r, er., g�zetleyici, g�zlemleyici.- dir� (dir�tin, dikmek ten).Soldir�, er., eskici (ayakkab� onaran).- dok, - ox.Birandok, er., ekin bi�ici (hasat��).Xeberdok, er., haberci.��kirox, er., yap�c�, imalat��, yarat�c�.- dos, - dir� nun ikizi.P�nedos, er [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl centka.pev.pl
.R�ni�tin, oturmak.R�pi�t, di�., astar.R�pel, er., sayfa. 283 Gramm.22 11/01/99 12:57 Page 284Ser- (ser edat�), y�kselme fikri ifade eder.Serder�, er., kap�n�n �st e�ifii.Serevraz, di�., yoku�, y�kseli�.Serhev, s�f., d�zenli, derli toplu.Tev-, t�k- (di hev, di �k in b�z�lm���).T�- (di w�, di w� nin b�z�lm���).T�xistin, i�ine sokmak.Ve-, ba�l�ca a��l�� ve yinelemek fikri verir.Veb�n, a��lmak, yumurtadan ��kmak.Vedan, ay�rmak.Vegeriyan, d�nmek, geri gelmek.Vejandin, canland�rmak.Vemirandin, s�nd�rmek.Vexwarin, i�mek.Vexwandin, davet etmek, �afi�rmak.Wer-, dolanma, d�nme hareketi belirtir.Werb�n, tepetaklak yuvarlanmak.Li& werhatin, etraf� �evirmek, sarmak.Wergerandin, d�nd�rmek, doland�rmak, �evirmek.Xwe-xwey- (d�n.zam.xwe), aidiyet, �zg�l�k ifade eder.Xwemal, s�f., �zel.Xweb�n�, di�., bencillik, egoizm.Xweb�n, di�., bafi�ms�zl�k.Xwer�, s�f., saf, �zg�n.Bunlardan ba�ka, say� adlar�n�n �ofiu da �nek olarak kullan�lmaya elve-ri�lidir.�r.: Yekaheng, tekd�ze, monoton.Yek�av, sif.tek g�zl�.Dur�, s�f., ikiy�zl�, riyakar.S�g��e, s�f., ��genimsi, �� k��eli.�arp�, s�f., d�rtayakl�.�armedor, d��., �evre, etraf. 284 Gramm.22 11/01/99 12:57 Page 285A t a s � z �.�ira n�ne ko heta sibeh� p�keve, lamba defiil ki sabaha kadaryans�n.Din� li din�, �av� gur li bizin�, d�nya d�nya kald�k�a kurt ke�iyig�zetleyecektir.II.SONEKLER270.T�pk� �nekler gibi, soneklerin de bir k�sm� �kal�tsal� d�r (ba�l�cabirka��n� sayarsak: -a, -ak, -asa, -awer, -ar, -bar, -dar, -ek, -�, -mend, -van).Difierleri fiil k�klerinden (-kir, -kuj, -niv�s, -zan, vb.) ya da ad k�k-lerinden (-eh, -yar, -xane, vb.) elde edilmi�tir.�kinci kategoriden olanlar�nk�keni yeri geldik�e g�sterilecektir.Par.269 daki a��klamada �nekler hakk�nda belirtilmi� olan g�zlem bukonuda da ge�erlidir.Bir k�s�m �ok seyrek kullan�lmakla birlikte soneklerinde elden geldifiince tam bir d�k�m� yap�lmaya �al���lacakt�r.Soneklerin �ok fazla olu�u nedeniyle ve a��klaman�n daha a��k olmas�i�in a�afi�daki liste birka� paragrafa ayr�lm��t�r: niteleme sonekleri (par.271ve 272), ara� sonekleri (par.273), yer sonekleri (par.274) ve soyutlmasonekleri (par.275).Belirte� sonekleri i�in par.254 e bak�lmal�d�r.2 7 1.I.-Niteleme ve bafi�nt� sonekleri.- a.Beza, s�f., �abuk, h�zl� (bez, ko�u).Zana, s�f., bilen, bilgin (zan�n, bilmek ten zan).- ak.Ronak, s�f., ���kl�, ayd�nl�k (ron, di�., ayd�nl�k).Heftak, di�., bir �e�it kemer, ku�ak (heft, yedi);- al.Heval, er., arkada� (hev).Delal, s�f., aziz, sevgili (dil). 285 Gramm.22 11/01/99 12:57 Page 286- an.Aliyan, s�f., bat�k, batm��.Heyran, s�f., hayran (heyir�n, �a�k�na d�nmek).- ane, tarz belirtir.M�rane, s�f., �ahane.M�rane, s�f., erkek�e;- ar, bk.-awer."erar, s�f., sava���.Diyar, s�f., g�r�nen, se�kin, (d�t�n, g�rmek ten).- asa, bi�iminde, tarz�nda.H�tasa, s�f., devasa (h�t, er., dev).- awer, - aw�r.B�rawer, s�f., �nl�, unutulmaz.Dilaw�r, s�f., dilaver (dil).Cengawer, s�f., cengaver.- bar.Xwarbar, s�f., yenebilir.D�bar, s�f., g�r�lebilir.Ned�bar, s�f., g�r�lmez, g�r�nmeyen.Guh�rbar, s�f., defii�ken.- bare.P�ncbare, s�f., be� kat.- dar.Ahengdar, s�f., ahenktar, uyumlu.Avdar, s�f., sulak (av, su).- da�.S�norda�, s�f., s�n�rda� (s�nor, s�n�r).X�rda�, s�f., iyiliksever (x�r, iyilik, hay�r).- e, - �ms�, -trak.Sore, s�f., k�rm�z�ms�, k�rm�z�mtrak.Keske, s�f., ye�ilimsi, ye�ilimtrak. 286 Gramm.22 11/01/99 12:57 Page 287Gewre, s�f., beyaz�ms�, beyaz�mt�rak.Dermale, s�f., evin kap�s�nda yeti�tirilmi� hayvana denir:yak�n, tan�d�k, i�li d��l�.Bijarte, s�f., se�kin, muteber.- ende."ermende, s�f.utanga�, s�k�lgan.- fam, -rengi.Gulfam, s�f., g�lrengi.- gaz.Belengaz, s�f., yoksul, sefil (bela, felaket).- g�r (girtin, almak tan).Avg�r, s�f., batakl�k.- gon.Algon, s�f., koyu pembe.Argon, s�f., ate� rengi.Avgon, s�f., g�k mavisi.- �, bafi�nt�, k�ken, aidiyet g�sterir.Midyad�, s�f., Midyat dofiumlu.Bot�, s�f., Botanl�.�ngliz�, s�f.ingiliz.Av�, s�f., sulu, sulak, sulanm��.Baw�, s�f., �i�, �i�kin, romatizmal�.Taw�, s�f., ate�li, s�tmal�.Xw�n�, s�f., katil (xw�n, di�., kan).Gund�, s�f., k�yl�.Bajar�, s�f., kentli, �ehirli.- �n.Z�v�n, s�f., g�m��i.Agir�n, s�f., tutu�an, tutu�kan.Bingeh�, s�f., temel, esas.- �r.Dil�r, s�f.yifiit, kahraman. 287 Gramm.22 11/01/99 12:57 Page 288- mend.Bawermend, s�f., m�min.Dewlemend, s�f., zengin (dewlet, servet).Hinermend, s�f., h�nerli, yetenekli, sanat��.- nak.Derdnak, s�f., dertli.Agirnak, s�f., yak�c�, ate�li (agir, ate�).- reng.Sorereng, s�f., koyu k�rm�z�.- sar."ermesar, s�f., utanga�, edepli.- �r.Renc�r, s�f., afir�l�, ac�l� (renc, afir�, ac�, dert).- van.Dilovan, s�f., merhametli, g�nl� y�ce.Mihrivan, s�f., bafi��lay�c�.- van�."erevan�, s�f., sava���.- ver.Girover, s�f., yuvarlak.- war.Bendewar, s�f., ilgili, beklentili.�m�dwar, s�f., �mitvar.- wer.Bextwer, s�f., mutlu.B�rewer, s�f., bilin�li.Azwer, s�f., ihtirasl�.- yar.Bextyar, s�f., bahtiyar.- za (zay�n, �ocuk dofiurmak).Hevalza, s�f., ikiz. 288 Gramm.22 11/01/99 12:57 Page 289272.II.- K���ltme ve k�t�leme sonekleri.- ik, k���ltme i�in en s�k kullan�lan sonek.M�rik, er., adamcafi�z.Ke�ik, di�., k�zcafi�z.Kurik, di�., ofilanc�k.- �nok, bk.- o, - ok.Xap�nok, s�f., dalavereci, sinsi.- �tik, k���ltme soneki.Banger�tik, er., tomarc�k, merdanecik.- �vk ya da �fk, -i�k, k���ltme sonekinin ikizleri.Gul�fk, di�., yuvarlak p�sk�lc�k.Germi�k, di�., sivilce, s�k�nt� sivilcesi.- o, - ok, - oke, bazen k�t�leme anlam� da ta��yan k���ltme soneki.Xwaro, s�f., a�afi�l�k, al�ak.Zero, s�f., sar�ms�.Xapo, s�f., dalavereci, aldat�c�.Kenok, s�f., g�le�.Mirovok, er., �elimsiz adam.Tirsok, s�f., �dlek, korkak.Axayok, er., afiac�k."iloke, s�f., yafi��l�.- ole, bk.- onek.Zirtole, bk.zirtonek.- olek, - olik, k���ltme.Gulolik, di�., bobin, masura, makara, (gule, kur�un).��n�olek, di�., k���k sal�ncak.- onek, -ok un ikizi.Zirtonek, s�f., �v�ngen, palavrac�.Tirsonek, s�f., �dlek, korkak.- or, k���ltme.Gulor, di�., k���k top, topcuk. 289 Gramm.22 11/01/99 12:57 Page 290- oy�, �ofiunlukla k�t�leme soneki.Pesnoy�, s�f., �v�ngen, palavrac�."eroy�, s�f., kavgac�.273.III.- Ara� (meslek ya da alet, i�lev, vb.) sonekleri.Bu kategorideki soneklerin �ofiu fiil k�klerinden dofimu�tur.- ajo (ajotin, s�rmek, y�r�tmek).Kerajo, er., e�ek s�r�c�s�.- arGuhar, di�., kulak k�pesi.Kovar, di�., dergi.Niv�sar, di�., yaz�, yaz�l� metin.- av�j (av�tin, atmak, f�rlatmak)T�rav�j, er., ok�u.- ban, koruma, bekleme.Pasban, er., bek�i.Dergehban, er., kap�c�.- baz (oynayan)."�rbaz, er., k�l��la d�v��en, eskrimci.Canbaz, er., cambaz, akrobat.- bend (bafilayan).Dorbend, di�., �er�eve.Nalbend, er., nalbant.Qesirbend, er., mimar.S�ngebend, di�., g�fi�sl�k.Hevalbend, er., m�ttefik.- ber (birin, ta��mak tan).Emirber, er., emirber.Rihber, er., canl�.R�ber, er., rehber, k�lavuz.Dilber, s�f., dilber. 290 Gramm.22 11/01/99 12:57 Page 291- b�j (gotin, demek ten).��rokb�j, er., masalc�, hik�yeci;Dengb�j, er., ozan, halk ozan�.- bir (bir�n, kesmek ten).Cawbir, er., makas.Avbir, di�., toprak bent, su bendi.�olbir, s�f., iyi y�r�y�c�.- c�, - ��, genellikle meslek g�steren sonek.Deve��, er., deveci;Qehwec�, er., kahveci.- ��n (�andin, dikmek, bitmek, yeti�tirmek).Derew��n, s�f., yalanc�.- dan ya da dank (i�eren).Avdank, di�., k�p, kova."imadan, di�., �amdan.- dar (sahip olan, tutan).Aldar, er., bayraktar.Guhdar, s�f., dinleyici.Maldar, s�f., zengin.Hewcedar, s�f., muhta�.- d�r.Dengd�r, di�., �nl�, sesli.�avd�r, er., g�zetleyici, g�zlemleyici.- dir� (dir�tin, dikmek ten).Soldir�, er., eskici (ayakkab� onaran).- dok, - ox.Birandok, er., ekin bi�ici (hasat��).Xeberdok, er., haberci.��kirox, er., yap�c�, imalat��, yarat�c�.- dos, - dir� nun ikizi.P�nedos, er [ Pobierz całość w formacie PDF ]
