Siemieniewski Andrzej ks Wiele cieżek na różne szczyty. Mistyka religii

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Wspominany tu mistycyzm magiczny lub demoniczny trudnozaklasyfikować do rzędu mistyki naturalnej, ale przecież nie można go dopasowaćani do kategorii monizmu, ani tym bardziej teizmu.Teologiczne zainteresowaniedoświadczeniem duchowym tego typu nie należy do kręgu kuriozalnych problemówlub badania jedynie egzotycznych i marginalnych zachowań.Sam M.Eliade temuzagadnieniu we współczesnym świecie poświęcił sporo uwagi105.Zwykle przy omawianiu magii podkreśla się jej cechy wskazujące na to, żejest zniekształceniem autentycznej religijności.Martin Buber tak opisywał magię iteozofię, wskazując na ich odbieganie od autentycznej , a więc po Buberowsku personalistycznej, więzi religijnej: magia: mam władzę nad mocami, które zaklinam (mag posługuje sięrzekomo boskim Ono , a więc bezosobową mocą lub energią, jak technikdynamem ); teozofia: jestem biegły w tym, co nieznane, i przekazuję moja wiedzę(gnostyk odsłania rzekomo boskie Ono jako całą niebiańską aparaturę )106.Uwzględnienie powyższego zagadnienia w teologii mistyki jest też ważnedlatego, że pominięcie go przeczyłoby nauce samych mistyków.Jakkolwiekodwoływanie się do rzekomej zgodności nauki wszystkich mistyków wszelkichreligii jest wyjątkowo słabo uzasadnione, to jednak z odpowiednimi poprawkami warto zauważyć i taką wypowiedz współczesnego popularyzatora tematówmistycznych, W.Johnstona: Ważne jest, byśmy pamiętali, że dla mistykówwszelkich religii siły zła były całkiem realne, tak jak były dla św.Pawła [.]kosmiczne siły zła działają w świecie 107.Istotne są też jego uwagi co do możliwościzwiedzenia ku demonicznej mistyce.Oto według wszystkich mistyków cokolwiekmiałoby to znaczyć zły duch [.] podaje się za anioła światłości, aby doprowadzićnie podejrzewające niczego dusze do zguby; duch zła nie może jednak, choć jestinteligentny, wejść do sanktuarium ludzkiej osoby, gdzie jedynie Bóg mieszka toznaczy nie może, o ile nie zostanie tam zaproszony 108.Nie jest jednak jasne, na ileformalne miałoby być owo zaproszenie , skoro szatan potrafi podszyć się podanioła światłości , być może na przykład pod moce duchowe i kosmiczne siłydziałające w człowieku.Również niektóre aspekty pierwotnej religii Wed mogą mieć odcieńmagiczny: yajna (ryt wedyjski) jest aktem mającym swoją własną moc, niezależnąod współpracy bogów, mającą dawać władzę zarówno nad naturą, jak i nad103Tamże, s.106-107.104A.Gentili, I cristiani e le prassi meditative delle grandi religioni asiatiche, dz.cyt., s.383.105Por.np.M.Eliade, Okultyzm, czary, mody kulturowe, Kraków 1992.106M.Buber, Zaćmienie Boga, Warszawa 1994, s.111.Pokrewną dziedziną zainteresowań pseudomistycznych jest okultyzm,a zwłaszcza jego najbardziej popularna dziś forma astrologia, wywodząca się z babilońskiej i egipskiej religii astralnej.Por.I.P.Culianu, Astrology, [w:] M.Eliade (red.), Encyclopedia of Religion, t.I, New York/London 1986, s.472-475.107W.Johnston, Mystical Theology, dz.cyt., s.317.108Tamże.28bogami109.Buber wskazywał z kolei na możliwość quasi-magicznej depersonalizacjiwiary religijnej w tym, co nazywał nowszą filozofią religii , gdzie zachodzą różnorakie formy podstawiania stosunku Ja Ono za stosunek Ja Ty.�Ja� corazwyrazniej wychodzi na plan pierwszy jako �podmiot uczucia religijnego� jakoużytkownik pragmatycznej decyzji wiary 110.Także W.James dostarcza w swoim dziele The Varieties of ReligiousExperience cennej obserwacji, mówiąc o możliwości przeżycia mistycznego, którejest ocenione przez niego z gruntu negatywnie, a nawet jako mające demonicznezródła. W maniakalnych stanach chorobowych, w paranoi, możemy mieć doczynienia z diabolicznym mistycyzmem (diabolical mysticism), rodzajemmistycyzmu religijnego, ale �na odwrót� 111.Ten element jego rozważań możestanowić pomost do dawniejszej tradycji katolickiej, zwykle ostrożnej wprzypisywaniu Bożego pochodzenia niezwykłym manifestacjom duchowym.Elementten natomiast rzadko bywa w ogóle podnoszony przez współczesnych teologówkatolickich.Przy omawianiu mistycznych w swojej naturze spotkań ze światem istotduchowych do wyjątków należy napotkanie refleksji dotyczącej rodzaju owych istot.Możemy też pytać się, czy M.Buber nie przeczuwał możliwości demonicznejmistyki, gdy cytował słowa Heideggera, dodając tytułem komentarza: te słowazmuszają do posłuchu : Człowiek nigdy nie będzie mógł stanąć na miejscu Boga, ponieważ istota człowieka nigdynie dosięgnie istotowego obszaru Boga.[ [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Wątki