[ Pobierz całość w formacie PDF ]
." Stabilizator emocji grupowych.Nie rozładowu-je napięć lękowych w grupie, tak jak dzieje się tow przypadku błazna i nie kanalizuje na sobie agre-sji, tak jak czyni to kozioł ofiarny.Trafnie interpre-tuje znaczenie wydarzeń w grupie i ujmuje je napoziomie poznawczym, dystansując się od silnychnegatywnych uczuć." Sumienie grupowe.Jest to uczestnik czuwający nadprzestrzeganiem norm, szczególnie moralnych,w grupie.Dba o to, aby nikt nie został skrzywdzo-ny.Wzbudza poczucie winy u innych, gdy narusza-ją oni obowiązujące reguły.Po pewnym czasie może124 S o c j o t e r a p i a w s z k o l ejednak zacząć irytować grupę i stać się kozłem ofiar-nym." Dziecko grupowe.Występuje w dwóch postaciach.Dziecko biedne okazuje bezradność i niezdecydo-wanie.Demonstruje dolegliwości, trudności w kon-taktach interpersonalnych, niemożność wykonaniaćwiczeń czy zabaw.Przyjmuje chętnie ochronę przedagresja innych i oczekuje nieustannego wsparcia.Dziecko szalone wyraża z wdziękiem różne impul-sy, również takie, które nie są powszechnie akcep-towane.W sumie zyskuje akceptację, gdyż wyrażawyparte pragnienia innych." Dobra mama (lub Kochany wujaszek).Bardzoczęsto bywa to najstarsza osoba w grupie.Jest opie-kuńcza, ochraniająca i emanująca ciepłem.Innioczekują od niej wsparcia i zrozumienia.Może miećproblemy z ustanawianiem granic swojego poświę-cenia." Bard grupowy.Jest to uczestnik szczególnie wraż-liwy na klimat i nastrój grupy.Wyraża w sposóbmetaforyczny (poezja, aforyzm, limeryk itd.) naj-ważniejsze wydarzenia grupowe, ale też zdarzeniaindywidualne poszczególnych osób.Pewną odmia-nę stanowi tu Filozof grupowy, który jednak ekspo-nuje to samo w sposób teoretyczny, naukowy, czyegzystencjalny." Opozycjonista.Kwestionuje posunięcia terapeuty,ale w sposób odmienny od wcześniejszej roli Bun-townika.Może uruchamiać krytyczne myślenie natemat reguł i norm funkcjonujących w grupie, ale125 J a r o s ł a w J a g i e ł azgodnie z demokratycznymi zasadami stara się jeprzestrzegać." Szara eminencja.Pragnie mieć wpływ na sytuacjęw grupie, ale próbuje ten wpływ ukryć.Chce kon-trolować zdarzenia niejako z drugiego siedzenia .Zwykle pragnie wpływać na decyzję terapeuty lubktóregoś z liderów grupy." Osoba wspierająca trenera.Wyraża wprost uczu-cia sympatii dla terapeuty, szczególnie wtedy, gdyjest atakowany przez grupę.Jego rola nie wyraża sięjednak taką zależnością jak w przypadku Pomocni-ka terapeuty.Lista ról grupowych jest umowna, otwarta i łatwo moż-na uzupełnić ją jeszcze o inne charakterystyki przyjętychpozycji psychologicznych85.Każda grupa terapeutyczna (np.ze względu na swój charakter: grupa wsparcia, treningu psy-chologicznego, terapii konkretnych zaburzeń psychicznychitd.) posiada swoją specyficzną konstelację takich ról.Normy grupoweNormy grupowe są to określone wzorce zachowań, dojakich stosują się uczestnicy danej grupy.W sposób trady-cyjny można podzielić je na:" Normy formalne.Zwykle pochodzenia zewnętrz-nego, które zostały ukształtowane przed istnieniemgrupy np.ogólne reguły postępowania przekazywa-ne na początku przez terapeutę, zasady komunikacjiw grupie, elementy kontraktu terapeutycznego itd.Zawierają czasem sankcje o charakterze formalnym85Z innym rodzajem ról, bardziej typowych dla samej socjoterapii, czytel-nik może zapoznać się w jednym z ćwiczeń na końcu książki.126 S o c j o t e r a p i a w s z k o l e(np.przemoc lub stosowanie alkoholu, czy środkówpsychoaktywnych są równoznaczne z usunięciemz grupy).Są formułowane wprost (explicite) jakopewne reguły życia społecznego." Normy nieformalne.Są dziełem samej grupy i sąwypracowane w toku jej rozwoju bez sugestii nieja-ko z zewnątrz.Normy te są charakterystyczną cechąkażdej grupy i stanowią swoistą jej fotografię oraztworzą niepowtarzalność jej kultur.Normy niefor-malne mają nieformalne i interakcyjne sankcje.Sąformułowane nie wprost (implicite) i najczęściejfunkcjonują jako pewne oczywistości grupowe,które dopiero uważny obserwator może odkryći nazwać.We wszystkich grupach ważne miejsce zajmuje normaotwartości.Sam jednak sposób przejawiania się tej otwarto-ści może mieć różny charakter i intensywność, np.w jednejgrupie można uczucia wyrażać otwarcie i bez skrępowania,aż do bólu, w innej, należy być powściągliwym; w kolejnejmożna kląć i demonstrować swoją agresywność, w innej,wulgarność i gniew nie są akceptowane.W istnieniu normprzejawia się również sposób odnoszenia się do terapeuty,np.czy można go atakować, w jaki sposób można wyrażaćwobec niego krytykę, czy można być wobec niego złośliwymlub ironicznym?Czasem zdarza się, że jakieś normy pozostają ze sobąw sprzeczności i wtedy grupa przez pewien okres niejako bada każdą z nich, aby w pewnym momencie którąś przy-jąć.Tak np.może być z normą otwartość lub żeby na127 J a r o s ł a w J a g i e ł azajęciach było miło .Otwarte wyrażanie swoich myśli i uczućczęsto zagraża sympatycznej atmosferze na zajęciach.Przyj-mowanie określonych ról grupowych zależy w dużym stop-niu od norm, jakie funkcjonują w tej zbiorowości.Socjoterapeuta, który jest spostrzegany przez uczestni-ków jako ciepły, autentyczny, empatyczny i demonstrującypostawę pozytywnego zaangażowania w ich sprawy, zysku-je silny wpływ na tworzenie się nieformalnych norm gru-powych.Tak więc cechy jego osobowości stają się ważnymnarzędziem terapeutycznego oddziaływania.Typowe zjawiska i trudności w pracygrupowejZaprezentujemy teraz niektóre z technik, charaktery-stycznych zjawisk i trudniejszych problemów związanychz prowadzeniem grupy:KonfrontacjaKonfrontacja to jedna z technik psychoterapii.Polegana zestawieniu tego, co uczestnik sam czuje i doświadcza naswój temat, z tym jak odbierają i widzą go inni.Interwencjamoże okazać się niezwykle skutecznym sposobem oddzia-ływania terapeutycznego, ale tylko wtedy, gdy prowadzącyczuje się pewny swojej roli i jego relacje z grupą są głębo-kie, a sama grupa charakteryzuje się dużą spójnością.So-cjoterapeuta, pozostając neutralnym, powinien pozostaćosobą opisującą a nie oceniającą czy krytykującą zaburzo-ne zachowania, które naświetla bardzo delikatnie, subtelniei obiektywnie.Może też pokusić się o opis uczuć, jakie mu128 S o c j o t e r a p i a w s z k o l etowarzyszą w czasie tej konfrontacji ( Marcin, bardzo trud-no mi to powiedzieć, ale zauważam, jak często mówisz, że toco się tu dzieje w grupie nic a nic cię nie obchodzi, a jedno-cześnie mówisz podniesionym głosem, wymachujesz rękamii mogę przypuszczać, że coś ważnego wtedy przeżywasz ).Otwartość terapeutyNie wszyscy przedstawiciele poszczególnych kierunkówterapeutycznych uważają, iż odkrywanie się terapeuty wobecgrupy jest pożyteczne, inni wyrażają jednak przeciwne sądypodkreślając, że prowadzący modeluje w ten sposób otwartośćuczestników.Socjoterapeuta nie powinien jednak ujawniaćfaktów intymnych ze swojego życia, ale np [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl centka.pev.pl
." Stabilizator emocji grupowych.Nie rozładowu-je napięć lękowych w grupie, tak jak dzieje się tow przypadku błazna i nie kanalizuje na sobie agre-sji, tak jak czyni to kozioł ofiarny.Trafnie interpre-tuje znaczenie wydarzeń w grupie i ujmuje je napoziomie poznawczym, dystansując się od silnychnegatywnych uczuć." Sumienie grupowe.Jest to uczestnik czuwający nadprzestrzeganiem norm, szczególnie moralnych,w grupie.Dba o to, aby nikt nie został skrzywdzo-ny.Wzbudza poczucie winy u innych, gdy narusza-ją oni obowiązujące reguły.Po pewnym czasie może124 S o c j o t e r a p i a w s z k o l ejednak zacząć irytować grupę i stać się kozłem ofiar-nym." Dziecko grupowe.Występuje w dwóch postaciach.Dziecko biedne okazuje bezradność i niezdecydo-wanie.Demonstruje dolegliwości, trudności w kon-taktach interpersonalnych, niemożność wykonaniaćwiczeń czy zabaw.Przyjmuje chętnie ochronę przedagresja innych i oczekuje nieustannego wsparcia.Dziecko szalone wyraża z wdziękiem różne impul-sy, również takie, które nie są powszechnie akcep-towane.W sumie zyskuje akceptację, gdyż wyrażawyparte pragnienia innych." Dobra mama (lub Kochany wujaszek).Bardzoczęsto bywa to najstarsza osoba w grupie.Jest opie-kuńcza, ochraniająca i emanująca ciepłem.Innioczekują od niej wsparcia i zrozumienia.Może miećproblemy z ustanawianiem granic swojego poświę-cenia." Bard grupowy.Jest to uczestnik szczególnie wraż-liwy na klimat i nastrój grupy.Wyraża w sposóbmetaforyczny (poezja, aforyzm, limeryk itd.) naj-ważniejsze wydarzenia grupowe, ale też zdarzeniaindywidualne poszczególnych osób.Pewną odmia-nę stanowi tu Filozof grupowy, który jednak ekspo-nuje to samo w sposób teoretyczny, naukowy, czyegzystencjalny." Opozycjonista.Kwestionuje posunięcia terapeuty,ale w sposób odmienny od wcześniejszej roli Bun-townika.Może uruchamiać krytyczne myślenie natemat reguł i norm funkcjonujących w grupie, ale125 J a r o s ł a w J a g i e ł azgodnie z demokratycznymi zasadami stara się jeprzestrzegać." Szara eminencja.Pragnie mieć wpływ na sytuacjęw grupie, ale próbuje ten wpływ ukryć.Chce kon-trolować zdarzenia niejako z drugiego siedzenia .Zwykle pragnie wpływać na decyzję terapeuty lubktóregoś z liderów grupy." Osoba wspierająca trenera.Wyraża wprost uczu-cia sympatii dla terapeuty, szczególnie wtedy, gdyjest atakowany przez grupę.Jego rola nie wyraża sięjednak taką zależnością jak w przypadku Pomocni-ka terapeuty.Lista ról grupowych jest umowna, otwarta i łatwo moż-na uzupełnić ją jeszcze o inne charakterystyki przyjętychpozycji psychologicznych85.Każda grupa terapeutyczna (np.ze względu na swój charakter: grupa wsparcia, treningu psy-chologicznego, terapii konkretnych zaburzeń psychicznychitd.) posiada swoją specyficzną konstelację takich ról.Normy grupoweNormy grupowe są to określone wzorce zachowań, dojakich stosują się uczestnicy danej grupy.W sposób trady-cyjny można podzielić je na:" Normy formalne.Zwykle pochodzenia zewnętrz-nego, które zostały ukształtowane przed istnieniemgrupy np.ogólne reguły postępowania przekazywa-ne na początku przez terapeutę, zasady komunikacjiw grupie, elementy kontraktu terapeutycznego itd.Zawierają czasem sankcje o charakterze formalnym85Z innym rodzajem ról, bardziej typowych dla samej socjoterapii, czytel-nik może zapoznać się w jednym z ćwiczeń na końcu książki.126 S o c j o t e r a p i a w s z k o l e(np.przemoc lub stosowanie alkoholu, czy środkówpsychoaktywnych są równoznaczne z usunięciemz grupy).Są formułowane wprost (explicite) jakopewne reguły życia społecznego." Normy nieformalne.Są dziełem samej grupy i sąwypracowane w toku jej rozwoju bez sugestii nieja-ko z zewnątrz.Normy te są charakterystyczną cechąkażdej grupy i stanowią swoistą jej fotografię oraztworzą niepowtarzalność jej kultur.Normy niefor-malne mają nieformalne i interakcyjne sankcje.Sąformułowane nie wprost (implicite) i najczęściejfunkcjonują jako pewne oczywistości grupowe,które dopiero uważny obserwator może odkryći nazwać.We wszystkich grupach ważne miejsce zajmuje normaotwartości.Sam jednak sposób przejawiania się tej otwarto-ści może mieć różny charakter i intensywność, np.w jednejgrupie można uczucia wyrażać otwarcie i bez skrępowania,aż do bólu, w innej, należy być powściągliwym; w kolejnejmożna kląć i demonstrować swoją agresywność, w innej,wulgarność i gniew nie są akceptowane.W istnieniu normprzejawia się również sposób odnoszenia się do terapeuty,np.czy można go atakować, w jaki sposób można wyrażaćwobec niego krytykę, czy można być wobec niego złośliwymlub ironicznym?Czasem zdarza się, że jakieś normy pozostają ze sobąw sprzeczności i wtedy grupa przez pewien okres niejako bada każdą z nich, aby w pewnym momencie którąś przy-jąć.Tak np.może być z normą otwartość lub żeby na127 J a r o s ł a w J a g i e ł azajęciach było miło .Otwarte wyrażanie swoich myśli i uczućczęsto zagraża sympatycznej atmosferze na zajęciach.Przyj-mowanie określonych ról grupowych zależy w dużym stop-niu od norm, jakie funkcjonują w tej zbiorowości.Socjoterapeuta, który jest spostrzegany przez uczestni-ków jako ciepły, autentyczny, empatyczny i demonstrującypostawę pozytywnego zaangażowania w ich sprawy, zysku-je silny wpływ na tworzenie się nieformalnych norm gru-powych.Tak więc cechy jego osobowości stają się ważnymnarzędziem terapeutycznego oddziaływania.Typowe zjawiska i trudności w pracygrupowejZaprezentujemy teraz niektóre z technik, charaktery-stycznych zjawisk i trudniejszych problemów związanychz prowadzeniem grupy:KonfrontacjaKonfrontacja to jedna z technik psychoterapii.Polegana zestawieniu tego, co uczestnik sam czuje i doświadcza naswój temat, z tym jak odbierają i widzą go inni.Interwencjamoże okazać się niezwykle skutecznym sposobem oddzia-ływania terapeutycznego, ale tylko wtedy, gdy prowadzącyczuje się pewny swojej roli i jego relacje z grupą są głębo-kie, a sama grupa charakteryzuje się dużą spójnością.So-cjoterapeuta, pozostając neutralnym, powinien pozostaćosobą opisującą a nie oceniającą czy krytykującą zaburzo-ne zachowania, które naświetla bardzo delikatnie, subtelniei obiektywnie.Może też pokusić się o opis uczuć, jakie mu128 S o c j o t e r a p i a w s z k o l etowarzyszą w czasie tej konfrontacji ( Marcin, bardzo trud-no mi to powiedzieć, ale zauważam, jak często mówisz, że toco się tu dzieje w grupie nic a nic cię nie obchodzi, a jedno-cześnie mówisz podniesionym głosem, wymachujesz rękamii mogę przypuszczać, że coś ważnego wtedy przeżywasz ).Otwartość terapeutyNie wszyscy przedstawiciele poszczególnych kierunkówterapeutycznych uważają, iż odkrywanie się terapeuty wobecgrupy jest pożyteczne, inni wyrażają jednak przeciwne sądypodkreślając, że prowadzący modeluje w ten sposób otwartośćuczestników.Socjoterapeuta nie powinien jednak ujawniaćfaktów intymnych ze swojego życia, ale np [ Pobierz całość w formacie PDF ]