Vonnegut Kurt Losy gorsze od mierci

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Czy naprawdę spodziewał się, że osiągnie coś tą przerażającą szczerością? Odpowiedz na topytanie daje chyba sam w przedmowie do niniejszej książki.Na pewno zgodziłby się ze mną, żeludzie nieszczęśliwi, biedni i niezbyt rozgarnięci godni są szacunku za to tylko, że żyją, choć żebyprzeżyć, muszą czasem chwytać się mniej pięknych czy chwalebnych sposobów niż ci, którympowodzi się znacznie lepiej.Wydaje mi się teraz, że pesymizm, z jakim Algren pisał o życiu nanaszej planecie, miał wybitnie chrześcijański charakter.Podobnie jak Chrystus, taki, jakiego znamy zBiblii, był oczarowany biednymi, nie mógł od nich oderwać oczu, ale nie miał dla nich dobrejnowiny, widząc jak nisko upadli, jaki jest Cezar i tak dalej - chyba że po śmierci czeka ich bardziejludzka przyszłość.Tu kończy się mój wstęp.Bardzo niewiele wie-działem o życiu seksualnym Algrena (podobnie zresz-tą jak o swoim), ale pózniej przeczytałem w Simonede Beauvoir autorstwa Deirdre Bair (wydawnictwoSummit, 1990), że to on pomógł pannie de Beauvoirosiągnąć jej pierwszy orgazm.(Jedyną osobą, którejja pomogłem osiągnąć jej pierwszy orgazm był mójstary, dobry kumpel - ja sam).Kiedy byliśmyw Iowa City, Algren nigdy nie nazywał Simoneinaczej jak Madame Chlapchlap - za to, żenadała ich związkowi taki rozgłos.Napisałem też wstęp do zbiorku opowiadań Budda Schulberga i długi panegiryk do księgipamiątkowej na osiemdziesiąte urodziny Erskine a Caldwella.(Zostały mu wtedy jeszcze trzy lata).Oba teksty gdzieś mi się zapodziały - może to i lepiej.Jeśli dobrze pamiętam, w obu wydziwiałemnad skrótem, w jakim obserwuje się historię literacką Ameryki, przez co różnice wieku międzypozornie odrębnymi pokoleniami pisarzy nie sięgają czasem dwudziestu lat.Kiedy sam zaistniałemjako zawodowy prozaik, Irwin Shaw, Nelson Algren, William Saroyan, John Cheever, ErskineCaldwell, Budd Schulberg i James T.Farrell wydawali mi się równie odwieczni jak Mark Twainczy Nathaniel Hawthorne.A tymczasem z każdym z nich prędzej czy pózniej zaprzyjazniłem się.Idlaczego by nie? Z wyjątkiem Caldwella większość była w wieku mojego starszego brata Bernarda.(Nie było mi dane poznać Johna Steinbecka, ale znam wdowę po nim, Elaine, która jest mniej więcejw wieku mojej zmarłej siostry).Za to skrócenie perspektywy winić należy spektakularny gwałt na kulturze, jakiego dopuszczają sięnasze czasy.Kształtują nas boomy, kryzysy i wojny, każde z nich kompletnie różnią się odpoprzednich atmosferą, celem i techniką.Moja żona, Jill, robiła reportaże o wojnie wietnamskiej.Dla młodych ludzi, o których teraz pisze, wojna ta mogłaby równie dobrze toczyć się tysiąc lat temu.Tak jest.Byłem uczniem w czasach Wielkiego Kryzysu,a więc epoce, która ukształtowała Steinbecka, Saro-yana i Algrena.Pierwsza wojna światowa, któraukształtowała Ernesta Hemingwaya, dla mnie teżmogłaby równie dobrze toczyć się tysiąc lat temu -chociaż znałem i po nim wdowę.Mary; urodził siępo moim wuju Aleksie (ale umarł przed nim), tymsamym, który poszedł na Harvard, bo na MITstudiował już jego starszy brat. Nie znałem Ernesta Hemingwaya - powiedzia-łem kilka lat temu grupie specjalistów od niego, obradujących w Boise w stanie Idaho.- Był odemnie starszy o dwadzieścia trzy lata; teraz miałby dziewięćdziesiąt.Obaj urodziliśmy się naZrodkowym Zachodzie, zamierzaliśmy zostać dziennikarzami, nasi ojcowie mieli fioła na punkciebroni palnej, czuliśmy się spadkobiercami Marka Twaina i któreś z naszych rodziców popełniłosamobójstwo.Nie sądzę, żeby miał szczególnie dobre zdanie o moim pokoleniu powieściopisarzyamerykańskich.Wiem, że Norman Mailer wysłał mu świeżo wydanych Nagich i martwych.Dostał zpowrotem nie otwartą paczkę.Hemingway szydził z Irwina Shawa, że, jak to określił, ośmielił sięwejść na ten sam ring, co Tołstoj, pisząc powieść będącą spojrzeniem na wojnę z obu stron frontu:Młode lwy.Znam tylko dwóch przedstawicieli mojego pokolenia, których chwalił.Nelsona Algrena,chicagowskiego twardziela, będącego za pan brat z bokserami i karciarzami, oraz Vance a Bourjaily,zapalonego myśliwego, który podczas drugiej wojny światowej, tak jak Hemingway w pierwszej,został kierowcą sanitarki przy jednostce bojowej.James Jones, autor Stąd do wieczności, który lubiłsobie postrzelać najpierw, kiedy trwał jeszcze pokój, powiedział mi, że nie uznawał Hemingwaya zatowarzysza broni, bo ten nigdy nie poddał się szkoleniu czy dyscyplinie.W czasie hiszpańskiej wojnydomowej, a potem w drugiej wojnie światowej Hemingway ani nie słuchał rozkazów, ani ich niewydawał.Robił wyłącznie to, na co miał ochotę.Przez jakiś czas nawet tropił niemieckie łodziepodwodne na Karaibach - własną łodzią i na własny rachunek.Został kronikarzem wojny, i to jednym z najlepszych, jakich kiedykolwiek poznał świat.PodobnieTołstoj - który w dodatku był żołnierzem z prawdziwego zdarzenia.Do pierwszej wojny światowej Stany Zjednoczone przystąpiły tak pózno, że Amerykanin, którynaprawdę miał co o tym opowiadać, był nie byle jaką rzadkością.Należał do nich Hemingway.Onzresztą należał do jeszcze większych rzadkości, bo świeżo powróciwszy z następnego pola bitwypisał o wojnie domowej w Hiszpanii.Ale potem, w drugiej wojnie światowej, prawdziwe historie wojenne mocno się zdewaluowały,kiedy poza krajem walczyły nas całe miliony i już nie potrzebowaliśmy żadnego Hemingwaya, żebynam o tym opowiedział.Joseph Heller wyznał mi kiedyś, że gdyby nie druga wojna światowa, podziś dzień pracowałby w pralni chemicznej.Heller to oczywiście autor Paragrafu 22, książki dzisiaj znacznie bardziej poważanej niżPożegnanie z bronią czy Komu bije dzwon.Najważniejszym słowem niniejszego wystąpienia jest�dzisiaj�.Hemingway był niewątpliwie pierwszorzędnym artystą, a duszę miał wielką, mniej więcejjak Kilimandżaro.Jednak dobór tematów jego dzieł, te wszystkie corridy, dawno zapomniane wojny izabijanie wielkich zwierząt dla sportu, sprawia, że jest dzisiaj trochę trudny w odbiorze.Ochronaprzyrody, ludzkie traktowanie zwierząt i pogarda dla tak zwanej sztuki wojennej znajdują się dzisiajwysoko na liście idei uprzywilejowanych.Iluż z nas potrafi jeszcze znalezć przyjemność w tych słowach Zielonych wzgórz AfrykiHemingwaya:�Wiedziałem, że jeżeli zdołam zabić lwa samemu.będę miał potem przez długi czasdobre samopoczucie.Postanowiłem absolutnie nie strzelać, jeśli nie będę pewny, że go zabiję;zastrzeliłem już trzy i wiedziałem, na czym to polega, ale ten dawał mi więcej emocji niż caławyprawa� *.Wyobrazcie to sobie dzisiaj: chwalić się, że zabiło się trzy lwy i donosić, że odczuwa się rozkoszna myśl o zabiciu jeszcze jednego.Vance Bourjaily, jak już powiedziałem, podziwiany przez Hemingwaya, podał mi kiedyśmyśliwską zasadę trzech palców: �Im większa zwierzyna, tym bardziej zepsuta jest duszamyśliwego� [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Wątki